Koszyk

Uciążliwa Dermatillomania

| Autor: Dr Joanna Klonowska

Spis treści:

Nawyk drapania czyli Dermatillomania, jest zaburzeniem obsesyjno-kompulsywnym.  Nie ma jednej teorii wskazującej na przyczyny występowania dermatillomanii. Sugeruje się kilka teorii i modeli w celu opisania źródeł występowania PSP/SPD, w tym te psychoanalityczne, rozwojowe i teorie osobowościowe, a także modele regulacji emocjonalnej i działania frustracji.

Te koncepcje i modele ogólnie dowodzą, że jednostki angażują się w skubanie/drapanie/zrywanie naskórka jako sposób radzenia sobie ze swoimi emocjami lub ucieczki przed nimi. Co więcej, niezależne badania sugerują, że zarówno czynniki rodzinne, jak i genetyczne mogą wywierać wpływ na to zachowanie.

Podłoża dermatillomanii:

  • kompulsywne

(skubanie jest wykonywane świadomie, powstaje pod wpływem natrętnych myśli dotyczących skóry, a pacjent nie potrafi z niego zrezygnować, pomimo starań);

  • impulsywne

(nieświadome, automatyczne i związane z pobudzeniem, potrzebą odczucia przyjemności i redukcji napięcia, pacjent nie stara się tej czynności powstrzymywać).

W przypadku niektórych chorych możliwy jest też typ mieszany tego zaburzenia. Jednak przeprowadzone szeroko zakrojone badania pokazały, że w większości przypadków (76 proc. vs. 24 proc.) epizody drapania częściej występują nieświadomie.

Neurobiologiczne podstawy dermatillomanii zostały po raz pierwszy wyjaśnione przez hipotezy dotyczące serotoniny i opioidów – zgodnie z nimi powiązano je z niedoborem serotoniny, zwiększonym stężeniem endogennych opiatów oraz zaangażowaniem układu dopaminergicznego. Zmniejszony poziom serotoniny i zwiększony dopaminy w brzusznym prążkowiu (struktura mózgu istotna w kontroli zachowania) są nieodłącznie związane z zachowaniami impulsywnymi, podczas gdy odwrotność tej sytuacji dotyczy mniej impulsywnych zachowań. Ponadto badania neuroobrazowe skorelowały dysfunkcję sieci neuronowej prawego czołowo-prążkowia, rozłączenie przewodu istoty białej w regionach zaangażowanych w wytwarzanie i tłumienie motoryczne, a także nieprawidłowości objętości i grubości kory zarówno w lewym, jak i prawym mózgu oraz regionach móżdżku z upośledzoną kontrolą hamowania motorycznego i nieprzystosowawczą regulacją emocji obserwowaną u osób z PSP/SPD.

Konsekwencje

Osoby z PSP/SPD świadomie lub nieświadomie skubią skórę do tego stopnia, że zachowanie to powoduje: krwawienie, ból, świąd, obrzęk, zmiany rumieniowe, infekcje, owrzodzenia, przeczosy, strupy, blizny, odbarwienia, przebarwienia oraz ogólne oszpecenie skóry. Dermatozy i nawracające infekcje często wymagają agresywnego leczenia dermatologicznego, wdrożenia antybiotykoterapii miejscowej i ogólnej w celu kontrolowania infekcji, a także wykorzystania antybiotyków dożylnych w celu opanowania sepsy. Niektórzy chorzy wymagają hospitalizacji, chirurgicznego oczyszczenia ran, a nawet przeszczepu skóry. Badania wykazały, że 61,8 proc. chorych nabawiło się infekcji, z czego 16 proc. przypadków wymagało leczenia antybiotykami.

Dermatillomania może być bardzo niebezpiecznym zachowaniem, którego nadzwyczaj poważnymi konsekwencjami są stany zagrażające życiu. W przebiegu dermatillomanii opisano też przypadki krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego i odbytu oraz wrzody odbytnicy, utratę prącia po nawracających owrzodzeniach i wielokrotnych operacjach rekonstrukcyjnych, ropne zapalenie mięśni wywołane przez gronkowca złocistego odpornego na metycylinę, Staphylococcus aureus (MRSA, ang. methicyllin-resistant Staphylococcus aureus), guzki zwieracza lub świerzbiączki guzkowej odbytu, jak również pilomatrixomy – a wszystko to wynikało z skubania/drapania/zrywania skóry.

Powtarzające się skubanie skóry ma negatywny wpływ na wskaźniki jakości życia związane z czasem wolnym, wyborem odzieży, aktywnością fizyczną oraz seksualną. Kompleksowe badania naukowe przeprowadzone w USA potwierdziły, że dermatillomania istotnie pogorsza fizyczną i psychiczną jakość życia chorych. Około 40 proc. osób unikało spotkań towarzyskich lub wychodzenia z domu, 54,3 proc. powstrzymywało się od nawiązywania intymnych relacji, 5 proc. deklarowało rezygnację z pracy, a 50 proc. z nich stwierdziło, że skubanie skóry przeszkadza w wykonywania codziennych czynności w szkole – spośród tych ostatnich niektórzy nawet zaprzestali nauki. Badania te pokazały, że osoby z PSP/SPD wydają w ciągu swojego życia około 6650 dolarów na leczenie psychiatryczne i dermatologiczne, co sugeruje ogromny wpływ finansowy tej dolegliwości na życie chorych.

Kryteria diagnostyczne

Jednoznaczna klasyfikacja zaburzeń związanych z dermatillomanią okazuje się trudna. Spowodowane jest to tym, że łagodne objawy z nią związane, takie jak np. drapanie się po głowie, występują u większości ludzi w społeczeństwie. Ważne jest natomiast, jaki procent osób zmaga się z zaburzeniami, które znacząco wpływają na ich codzienne funkcjonowanie.

Początkowo patologiczne skubanie skóry było powszechnie zgłaszane jako cecha różnych schorzeń dermatologicznych, medycznych, rozwojowych, neurologicznych i psychiatrycznych. Jednak od 2014 roku „Zaburzenie skubania skóry” zostało włączone do DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego) w kategorii „Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i pokrewne”, ustalając jego tożsamość, definicję i kryteria diagnostyczne.

Kryteria diagnostyczne przedstawione w DSM-5 dla PSP/SPD są następujące:

  1. powtarzające się skubanie skóry powodujące zmiany skórne;
  2. powtarzające się próby zmniejszenia lub zaprzestania skubania skóry;
  3. skubanie skóry powoduje klinicznie istotne cierpienie lub upośledzenie w życiu społecznym, zawodowym lub w innych ważnych obszarach funkcjonowania;
  4. skubania skóry nie można przypisać fizjologicznym skutkom substancji (np. kokainy) lub innego schorzenia (np. świerzbu),
  5. skubania skóry nie można lepiej wytłumaczyć objawami innego zaburzenia psychicznego (np. urojeniami lub halucynacjami dotykowymi w zaburzeniu psychotycznym, próbami poprawy postrzeganej wady lub skazy w wyglądzie, cielesnym zaburzeniem dysmorficznym, stereotypowym zaburzeniem ruchowym, zamiarem samookaleczenia lub niesamobójczym samookaleczeniem).

dr Joanna Klonowska

Prorektor Wyższej Szkoły Inżynierii i Zdrowia w Warszawie. Doktor nauk społecznych, kosmetolog, ratownik medyczny, pedagog. Właścicielka i managerka gabinetu, specjalizującego się w kosmetologii korekcyjnej i pielęgnacji ciała.