MIKROBIOM JELITOWY W CHOROBACH SKÓRY (cz. 1) | Znaczenie mikrobiomu jelitowego w utrzymaniu zdrowia jest przedmiotem wielu badań. Niniejszy artykuł to pierwszy z cyklu artykułów poświęconych szeroko pojętej tematyce mikrobiomu jelitowego i jego roli w patogenezie wybranych chorób skóry. Nasz ekspert dr n. med. Aleksandra Słodka, mikrobiolog, wyjaśnia, na czym polega realne oddziaływanie na linii jelita – skóra i jak kosmetolog może wykorzystać tę wiedzę w swojej codziennej praktyce.

Idea probiozy, czyli korzyści ze wspomagania naturalnego mikrobiomu człowieka w celu utrzymania zdrowia i odporności, to zagadnienie znane od wieków. Największych odkryć w tej dziedzinie dokonał rosyjski mikrobiolog Ilia Miecznikow, który na początku XX w. zaobserwował, że bułgarscy chłopi spożywający dużo gęstych, bałkańskich jogurtów cieszą się doskonałym zdrowiem i długowiecznością. Obserwacja ta dała podwaliny pod trwającą po dziś dzień, także w kontekście dbania o zdrowie naszej skóry, fascynację mikrobiotą jelitową.

Mikrobiom

U człowieka specyficzną mikrokulturę drobnoustrojów znajdziemy przede wszystkim w jelicie, w jamie ustnej, w nosogardzieli, w pochwie czy wreszcie na skórze. Bez względu na lokalizację dominującą grupę drobnoustrojów tworzących ludzki mikrobiom stanowią bakterie, ważne jednak, że w zależności od zajmowanej niszy obserwujemy znaczne zróżnicowanie gatunkowe. I tak, w dużym uproszczeniu można przyjąć, że w jelicie grubym dominować będą pałeczki kwasu mlekowego z rodzaju Bifidobacterium sp. i Lactobacillus sp. oraz bakterie Clostridium sp. Z kolei na skórze przeważają gronkowce oraz bakterie Propionibacterium sp., w tym Propionibacterium acnes (związane bezpośrednio z patomechanizmem trądziku pospolitego). Co ciekawe, mikrobiota skórna to także niemałe ilości lipofilnych grzybów z rodzaju Malassezia sp., coraz częściej wymienianych w kontekście rozwoju łupieżu i łojotokowego zapalenia skóry. Ludzki mikrobiom zaczyna kształtować się już w momencie narodzin i pomimo względnej stabilizacji w momencie wejścia człowieka w dorosłość, pozostaje tworem dynamicznie zmieniającym się, ulegającym wpływowi środowiska życia, naszych zachowań higienicznych, stosowanej diety czy zażywanych leków. U osób starszych obserwuje się zmniejszenie liczebności bakterii sprzyjających ogólnie pojętemu zdrowiu.

Odporność Kolonizacyjna, czyli niedopuszczenie do kolonizacji tkanek przez patogeny na zasadzie ich konkurencyjnego wykluczenia przez naturalny mikrobiom.

CZYM JEST MIKROBIOM?

Naturalny mikrobiom, mikrobiota, czy obecnie rzadziej stosowana nazwa naturalna mikroflora, to wspólnota mikrobiologiczna ściśle dopasowana do poszczególnych miejsc ciała u osobników określonego gatunku.

Dlaczego naturalny mikrobiom jest tak ważny?

Nadrzędną rolą mikrobioty, bez względu na jej lokalizację, jest wspomaganie funkcji obronnych organizmu poprzez utrzymanie homeostazy w obrębie układu immunologicznego. Prawidłowo ukształtowany mikrobiom stanowi bowiem istotę odporności kolonizacyjnej. Mówiąc prościej, dzięki obecności tzw. dobrych bakterii, patogeny nie są w stanie zasiedlać naszych tkanek. Więcej na temat specyfiki tego zjawiska na schemacie powyżej. Bez wątpienia rola mikrobiomu jelitowego została najlepiej poznana. Wiadomo, że oprócz omówionego powyżej działania immunomodulującego, mikrobiom jelitowy odpowiada za utrzymanie integralności nabłonka jelitowego, wytwarzanie enzymów wspomagających trawienie i wchłanianie, za syntezę witamin B i K oraz za obniżenie aktywności enzymów fekalnych.

Jelito a skóra

Jak widać, rola mikrobioty jelitowej jest bardzo złożona. Nic dziwnego zatem, że jej stan rzutuje na nasz cały organizm, w tym na wygląd naszej skóry. Mechanizmy odpowiedzialne za interakcje jelito – skóra nie zostały dokładnie poznane, wiadomo jednak, że wiele produktów-metabolitów mikrobioty jelitowej (polisacharyd A, kwas retinowy) działa immunoregulująco i wycisza stany zapalne toczące się w skórze. Pozwala zatem barierze skórnej narażonej na różne wewnętrzne i zewnętrzne stresory szybciej osiągnąć stan homeostazy warunkującej zdrową i piękną skórę. Z kolei dysregulacja mikrosystemu jelitowego, zwana dysbiozą, może się odbić niekorzystnie na kondycji skóry, przyczyniać się do rozwoju niektórych chorób skórnych bądź nawet częściowo stanowić o ich patomechanizmie. Jak uchronić się przed dysbiozą jelitową, jakie mogą być objawy dysbiozy, w jakich chorobach skóry zwrócić szczególną uwagę na kondycję mikrobiomu jelitowego – między innymi o tym w następnej części cyklu. Literatura dostępna u autorki.