Z tego artykuł dowiesz się:

• Jaką wiedzę na temat czerniaka mają Polacy?

• Czy potrafimy odpowiednio chronić skórę przed promieniowaniem słonecznym?

• Dlaczego należy docierać z informacją do ludzi młodych?

Czy Polacy korzystają ze słońca odpowiedzialnie | W ciągu ostatnich lat znacznie wzrosła świadomość Polaków na temat ryzyka zachorowania na czerniaka. Wiele osób bagatelizuje jednak. Jaka jest wiedza Polaków na temat czerniaka – czy potrafimy się przed nim skutecznie ochronić? Odpowiedzi udziela najnowsze badanie społeczne przeprowadzone w maju br. na zlecenie Novartis Oncology. (Badanie na zlecenie Novartis Oncology zrealizowane przez ARC Rynek i Opinia, maj 2020).

Co Polacy wiedzą o czerniaku

W Polsce rocznie w kierunku czerniaka diagnozowanych jest blisko 4000 (Rutkowski P., Wysocki P.J., et al., Cutaneous melanomas, Oncol Clin Pract 2019; 15. DOI: 10.5603/OCP.2018.0055., s. 2) pacjentów. Czerniak, mimo że występuje stosunkowo rzadko i stanowi tylko 4% wszystkich przypadków nowotworów skóry, charakteryzuje się bardzo agresywnym przebiegiem. (Miller, A. J., & Mihm, M. C. (2006). Melanoma. New England Journal of Medicine, 355(1), 51–65. doi:10.1056/nejmra052166) Jak wiadomo, skutecznie chroni przed nim odpowiednia profilaktyka, unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce, obserwacja skóry i kontrola znamion. A co na to Polacy? Poziom wiedzy ankietowanej reprezentatywnej grupy osób na temat czerniaka jest deklaratywnie wysoki. Niemal wszystkie badane osoby (96%) deklarują znajomość czerniaka, zaś prawie 73% wskazało, że wiedzą, czym jest. „To naprawdę bardzo dobry wynik, jednak ponad 1/5 ankietowanych twierdzi, że jest on łagodną postacią raka. Tak oczywiście nie jest. Nie możemy zapominać o tym, że mamy blisko 4000 nowych zachorowań na czerniaka w Polsce rocznie, a około 1000 osób umiera. To bardzo wysoka liczba, która pokazuje, jak trudnym i agresywnym przeciwnikiem jest ten nowotwór – komentuje prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, ekspert Akademii Czerniaka, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie–Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie.

Opalanie z głową

Prawie 90% badanych opala się w godzinach 11-16, czyli wtedy, gdy słońca powinniśmy unikać. „Warto cały czas pielęgnować zachowania, które zmniejszają ryzyko zachorowania na czerniaka, takie jak unikanie opalania się w czasie, gdy słońce operuje najsilniej,  nakładanie odzieży ochronnej (t-shirt, spodnie, okulary przeciwsłoneczne, kapelusz), właściwa aplikacja kremów z filtrem. Badania pokazują, że w teorii wiemy, iże słońce szkodzi, w praktyce nie przekuwamy jednak tej wiedzy na konkretne zachowania” – komentuje prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski. Mimo znajomości czynników ryzyka, wiele osób nie obawia się korzystać ze słońca w godzinach największego narażenia na szkodliwe działanie promieni słonecznych. Wyniki wskazują też, że rzadko używają one kremów z filtrem zgodnie z zaleceniami, czyli nie tylko przed wyjściem z domu  na słońce, ale także choćby po spoceniu się czy kąpieli wodnej. Tylko 38% respondentów wskazało, że używa kremów z filtrem, spędzając czas na balkonie bądź tarasie, a jeszcze mniej osób robi to w trakcie przemieszczania się w drodze do pracy lub szkoły (33%). Rzadko też zasłaniamy odkryte części ciała – tylko 13% respondentów robi to w czasie pobytu na plaży, a 14% na tarasie czy balkonie.

Samokontrola skóry

Ponad połowa ankietowanych ani razu nie skonsultowała podejrzanie wyglądających znamion z lekarzem. W raporcie zbadano także podejście ankietowanych do samokontroli znamion. Tylko połowa respondentów poczułaby zaniepokojenie i skorzystała z porady lekarskiej w przypadku znamienia, którego kształt jest niesymetryczny (50%), nieznacznie więcej w przypadku znamienia, które nie jest jednobarwne (55%) czy takiego, które ma średnicę 6 mm bądź więcej (56% ankietowanych). Zdaniem eksperta niezbędna jest większa czujność i obserwacja znamion. Dotyczy to szczególnie młodzieży, która jest najmniej wyczulona na różne typy zmian skórnych. Czerniak wykryty na wczesnym etapie jest w większości przypadków wyleczalny. Warto więc zgłaszać się z podejrzanymi znamionami do specjalistów dermatologów. Coraz więcej gabinetów jest wyposażonych w dermatoskopy, co zdecydowanie zwiększa szanse pacjenta na prawidłową i szybką diagnozę.

Młody wiek nie chroni przed czerniakiem

Kiedyś na czerniaka chorowały głównie osoby w wieku podeszłym. Dziś to się zmienia. Liczba zachorowań podwoiła się w ciągu ostatnich 8 lat, a ten nowotwór atakuje coraz młodsze osoby.  Tym bardziej niepokojące jest, że w przeprowadzonym badaniu młodsi respondenci w wieku 18-24 wykazują się mniejszą wiedzą na temat czerniaka i ogólnie mniejszymi obawami w stosunku do zmian skórnych, względem ogółu odpowiedzi.

Edukacja przez specjalistów

Te wyniki wskazują na kolejny bardzo ważny kierunek działań: edukację młodych ludzi. Jeśli dziś nauczą się oni dbać o swoją skórę i będą wiedzieli, że opalenizna to tak naprawdę uszkodzenie skóry, w przyszłości mogą zmniejszyć statystykę zachorowań. Starajmy się rozmawiać z naszymi klientami w gabinecie o tym problemie, także kiedy przychodzą do nas nastolatki. Kosmetolog i kosmetyczka mogą odegrać pozytywną rolę w edukowaniu nie tylko na temat ochrony przed przyspieszonym starzeniem się skóry w efekcie nadmiernej ekspozycji na słońce, ale i profilaktyki czerniaka.

Więcej informacji o czerniaku na: www.AkademiaCzerniaka.pl .