Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie są przyczyny zmiany zabarwienia płytki paznokciowej?

• Czy przebarwienia występują zawsze na wszystkich płytkach?

Istnieje wiele przyczyn zmiany zabarwienia płytki paznokciowej. Przebarwienia najczęściej dotyczą tkanek znajdujących się pod nią i opuszki palca ‒ barwa paznokcia zależy od przylegania płytki paznokciowej do podłoża, jej przejrzystości oraz koloru tkanek, które się pod nią znajdują. Barwnik może gromadzić się wskutek nadprodukcji melanin, wówczas są to zmiany pigmentacyjne. Zmiana zabarwienia płytki paznokciowej może być spowodowana substancjami zewnątrzpochodnymi, być skutkiem mikrourazów lub towarzyszyć procesom chorobowym, które występują w organizmie. Przebarwienia mogą być: białe, żółte, niebieskie, czerwone, brunatne, zielone lub czarne. Przyczyny zmiany zabarwienia paznokcia to np. egzogenne barwniki pochodzące z produktów stosowanych zewnętrznie, m.in..: henna, azotan srebra, ciemne lakiery do paznokci, rivanol. Tego typu zmiany dotyczą dalszej części płytki paznokciowej. Zdarza się, że przebarwienia są wynikiem nadprodukcji i magazynowania barwników pochodzenia endogennego, wówczas następuje zmiana zabarwienia lunuli (obłączka). Choroby układowe zmieniają często zabarwienie wszystkich płytek paznokciowych, natomiast czynnik miejscowy dotyczy zazwyczaj jednego paznokcia.

Leukonychia – bielactwo pospolite paznokci

Bielactwo pospolite jest najczęstszą przyczyną chromonychii. Dzieli się na:

‒ prawdziwe (częściowe lub całkowite)

Jest najczęściej objawem chorób ogólnoustrojowych. Dotyczy jednej lub wielu płytek paznokciowych, a przebarwienia pojedyncze lub w skupiskach znajdują się blisko lunuli, rzadziej położone są dystalnie. Przyczyną są mikrourazy macierzy paznokcia oraz ucisk spowodowany noszeniem zbyt małych lub wąskich butów. Stosowanie leków cytotoksycznych, steroidów, retinoidów lub zatrucia talem i arszenikiem mogą prowadzić do wystąpienia zmian bielaczych;

‒ pozorne (leukopathia)

W tej grupie znajdują się różne typy bielactwa, np.: paznokieć Lindsaya (bliższa część paznokcia, pomijając lunulę, jest biała i nieprzezroczysta, natomiast większość części dystalnej ma prawidłowy różowy kolor, przyczyny to: przewlekła niewydolność nerek, chemioterapia, niedobór cynku, marskość wątroby, choroba Kawasaki, choroba Leśniowskiego-Crohna); paznokieć Terry’ego (znaczna część paznokcia jest biała i nieprzezroczysta, a w dystalnej części obecne jest wąskie różowobrązowe pasmo, przyczyny to: marskość wątroby, zastoinowa niewydolność serca, cukrzyca); paznokieć Muehrckego (na paznokciu widoczne są białe smugi, oddzielone wąskimi różowymi pasmami, przyczyny to: chemioterapia, przeszczep serca, urazy).

Bielactwo toksyczne paznokci (pasma Aldricha-Meesa)

Zmiany o charakterystycznej formie poprzecznych smug, mlecznobiałym zabarwieniu, zazwyczaj pojedyncze. Zlokalizowane blisko jednego wału paznokciowego. Przyczyną jest uszkodzenie macierzy wynikające z zatrucia arsenem lub talem, ciężka choroba zakaźna i niedożywienie. Po wyeliminowaniu przyczyny paznokcie odrastają w prawidłowej formie oraz zabarwieniu.

Zespół żółtych paznokci (YNS – yellow nail syndrome, yellow chromonychia)

Należy do rzadkich jednostek chorobowych ‒ rozpoznawany na podstawie kombinacji trzech charakterystycznych objawów: żółtego zabarwienia paznokci dystroficznych, obrzęku limfatycznego i choroby układu oddechowego. YNS występuje również w przebiegu: przewlekłego zapalenia oskrzeli, zapalenia zatok, gruczolakowatości torbielowatej płuc, nieżytu nosa, wysięku osierdziowego, wodobrzusza, RZS, ziarniaka grzybiastego, raka piersi, chorób pęcherzyka żółciowego, zespołu nerczycowego, chorób tarczycy, zakażenia wirusem HIV oraz AIDS. Zmiany te najczęściej obserwowane są u dorosłych mężczyzn. U osób w podeszłym wieku jest normalnym zjawiskiem. Może rozwijać się w łuszczycy, łysieniu plackowatym, we wtórnej żółtaczce oraz grzybicy paznokci. Leczenie tetracyklinami, penicyliną, lekami przeciwmalarycznymi, hydroksymocznikiem oraz złotem może prowadzić do zażółcenia płytki. Paznokcie są zgrubiałe, twarde, następuje zanik lunuli i oddzielenie się płytki paznokciowej od dystalnego brzegu oraz spowolnienie wzrostu. Witamina E oraz flukonazol mogą doraźnie zmniejszać objawy, jednak nie istnieje skuteczna metoda leczenia, ponieważ choroby, którym to zjawisko towarzyszy, mają charakter przewlekły.

Zielone paznokcie (green chromonychia)

Płytka paznokciowa ulega zgrubieniu, zabarwieniu na kolor zielony przez odkładanie się piocyjaniny lub fluoresceiny, a hiperkeratoza podpaznokciowa powoduje delikatne uniesienie płytek. Powtarzające się mikrourazy oraz zaburzenia troficzne przyczyniają się do wystąpienia infekcji. Czynnikiem wywołującym zespół zielonych paznokci może być zakażenie bakteriami pałeczki ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa), pleśniakami (Aspergillus) lub grzybami dermatofitowymi (Epidermophyton). Dokładna diagnoza odbywa się przez przeprowadzenie badania mikrobiologicznego. Leczenie polega na stosowaniu doustnych leków przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych.

W gabinetach specjalistycznej pielęgnacji stóp często spotykamy się z zespołem zielonych paznokci. Masy żelowe, akrylowe oraz lakiery hybrydowe sprzyjają rozwojowi zakażenia, jednak nie są one bezpośrednią jego przyczyną. Mechaniczny uraz lub nieprawidłowa aplikacja materiału mogą powodować powstanie szczelin między paznokciem a masą, co prowadzi do stworzenia idealnych warunków (wilgoć, ciemno, ciepło) do rozwoju bakterii oraz grzybów. Częste moczenie stóp w basenach, jeziorach, stawach, a także nadpotliwość mają ścisły związek z zakażeniami. Infekcje tego typu mogą rozwinąć się również u osób po urazie mechanicznym palca, kiedy dochodzi do powstania krwiaka i łożysko nie zostanie odbarczone oraz oczyszczone. Leczenie zwykle jest długotrwałe.

Czarne paznokcie (black chromonychia, melanonychia)

Melanonychia ma związek z rozrostem oraz aktywacją melanocytów. Produkcję melaniny stymulują estrogeny, w przypadku wzrostu ich ilości mamy do czynienia z czarnymi paznokciami. Czynnikami endogennymi są również: choroba Addisina, akromegalia, choroba Cushinga i nadczynność tarczycy. Występowaniu schorzenia sprzyja niedobór witaminy B₁₂, kwasu foliowego, grzybice, liszaj płaski, łuszczyca, choroby tkanki łącznej oraz infekcje związane z AIDS. Ważne jest prawidłowe różnicowanie zmian, ponieważ obraz czarnych paznokci oraz czerniaka jest podobny.

Niebieskie paznokcie (blue chromonychia)

Niebieskie zabarwienie łożyska, lunuli oraz całej skóry i błon śluzowych powoduje antybiotyk minocyklina. Leki przeciwmalaryczne, chelaty żelaza oraz chemioterapeutyki również prowadzą do zmiany koloru paznokci.

Czerwone paznokcie (red chromonychia, erythronychia)

Barwa czerwona płytki paznokciowej może ograniczać się tylko do lunuli lub obejmować całe łożysko. Czerwony obłączek obserwujemy w przebiegu łuszczycy, łysieniu plackowatym, toczniu rumieniowatym układowym oraz w chorobach endokrynologicznych, przewodu pokarmowego, układu krążenia, zaburzeniach neurologicznych, reumatologicznych i zakaźnych.