Starzenie się to proces fizjologiczny, który zachodzi z wiekiem i dotyczy nie tylko skóry gładkiej, ale również skóry owłosionej głowy, prowadząc do określonych zmian w strukturze łodyg włosowych. Patogeneza starzenia się mieszków włosowych jest złożona i obejmuje zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Szczególne znaczenie ma stres oksydacyjny, który może prowadzić do uszkodzenia komórek macierzystych odpowiedzialnych za cykliczny wzrost włosów oraz melanocytów, co skutkuje siwieniem. Zrozumienie tych zjawisk oraz odpowiednie wsparcie pielęgnacyjne to fundament skutecznej profilaktyki i terapii starzenia się włosów, szczególnie w gabinetach kosmetologicznych.

 

Wolnorodnikowe starzenie się mieszków włosowych

 

Jednym z głównych mechanizmów odpowiedzialnych za proces starzenia mieszków włosowych jest stres oksydacyjny1. Powstaje on na skutek działania czynników zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV, zanieczyszczenia powietrza, dym papierosowy, a także częste stosowanie zabiegów chemicznych – farbowania, rozjaśniania czy trwałej ondulacji. W wyniku tych procesów w skórze i mieszkach włosowych gromadzą się wolne rodniki – reaktywne cząsteczki tlenowe, które uszkadzają struktury komórkowe, w tym białka, lipidy i DNA.

 

Nadmierna ilość wolnych rodników zaburza prawidłowe funkcjonowanie komórek mieszków włosowych, w szczególności komórek macierzystych odpowiedzialnych za wzrost i regenerację włosa. Prowadzi to do skrócenia fazy anagenu (aktywnego wzrostu), miniaturyzacji mieszków i progresywnej miniaturyzacji włosów. Jednocześnie stres oksydacyjny wpływa negatywnie na melanocyty, czyli komórki wytwarzające barwnik, co skutkuje siwieniem4. W praktyce kosmetologicznej oznacza to, że klientki mogą obserwować takie objawy jak osłabione, przerzedzone włosy, zwiększone wypadanie, utratę objętości oraz przedwczesne siwienie. Te zmiany są wyraźnym sygnałem pogarszającego się mikrośrodowiska mieszków włosowych oraz ich mniejszej zdolności do regeneracji.

 

Dlatego w pielęgnacji skóry głowy i włosów warto uwzględniać preparaty o działaniu antyoksydacyjnym. Równie istotne jest edukowanie klientów w zakresie ochrony przed promieniowaniem UV (np. poprzez noszenie nakryć głowy latem), unikanie agresywnych zabiegów chemicznych bez odpowiedniego zabezpieczenia włosa oraz regularne wykonywanie zabiegów trychologicznych poprawiających mikrokrążenie i dotlenienie skóry głowy.

Zmiany w strukturze łodygi włosa i zaburzenia pigmentacji

Efektem starzenia się mieszków włosowych są zmiany strukturalne łodyg włosowych widocznych ponad powierzchnią skóry. Wraz z wiekiem dochodzi do zmian w składzie i budowie włosa – stopniowo zmniejsza się zawartość melaniny odpowiedzialnej za jego kolor, a struktura osłonki i kory włosa staje się mniej spójna. Łuski włosa coraz luźniej do siebie przylegają, co sprawia, że włosy stają się bardziej matowe, suche, tracą elastyczność i łatwiej się łamią4.

Dodatkowo obserwuje się zmniejszenie średnicy łodygi – włosy są cieńsze, delikatniejsze i mniej odporne na czynniki mechaniczne i środowiskowe. Równocześnie dochodzi do zaburzeń w cyklu wzrostu włosów – wydłuża się faza telogenu (faza spoczynku), co skutkuje przerzedzeniem i wolniejszym odrastaniem włosów.

Jednym z najbardziej widocznych objawów starzenia się włosów jest ich siwienie. Jest ono wynikiem stopniowego zaniku aktywności melanocytów, czyli komórek produkujących barwnik zlokalizowanych w opuszce oraz wybrzuszeniu mieszka włosowego (tj. w pobliżu przyczepu mięśnia przywłośnego)4. Z wiekiem zmniejsza się ich liczba oraz zdolność do syntezy melaniny, czego efektem jest utrata barwnika i pojawianie się białych lub siwych włosów. W celu spowolnienia tego procesu , istotne jest wspieranie aktywności mieszków włosowych i ochrona komórek przed stresem oksydacyjnym. Dlatego też w codziennej pracy kosmetologa warto sięgać po preparaty zawierające substancje o działaniu antyoksydacyjnym i regenerującym, które neutralizują wolne rodniki i wspomagają procesy naprawcze. Dzięki temu można skutecznie opóźniać objawy starzenia się włosów, takie jak przerzedzenie, suchość, łamliwość czy siwienie.

 

Kompleksowe podejście pielęgnacyjne – antyoksydanty i wsparcie komórek macierzystych

Nowoczesna pielęgnacja włosów starzejących się opiera się na podejściu, które uwzględnia nie tylko wygląd łodygi włosa, ale także kondycję skóry głowy i mieszków włosowych. Kluczowe cele terapii trychologicznej to: ochrona przed stresem oksydacyjnym, odbudowa struktury włosa oraz poprawa funkcjonowania komórek macierzystych w obrębie mieszka.

Na szczególną uwagę zasługuje innowacyjny składnik aktywny pozyskiwany z owoców amlii (Phyllanthus emblica) – substancja o udokumentowanym działaniu wspierającym integralność i stabilność mieszków włosowych2. Jest to naturalny składnik aktywny bogaty w witaminy, minerały i składniki odżywcze. Neutralizuje wolne rodniki, wspiera pigmentację włosa i opóźnia proces siwienia. Polecany zwłaszcza w pielęgnacji włosów z oznakami osłabienia i utraty koloru. Składnik ten zwiększa produkcje i ogranicza degradacje kolagenu typu XVII, a w konsekwencji stymuluje komórki macierzyste mieszków włosowych (HFSC) do wytwarzania nowych łodyg włosowych oraz produkowania barwnika, w każdym cyklu regeneracji włosa.

Dzięki regularnemu stosowaniu preparatów z ekstraktem z owoców amlii, możliwe jest wsparcie fizjologicznych procesów zachodzących w mieszku włosowym: poprawia się jakość nowo powstających włosów, zmniejsza się ich wypadanie, a proces siwienia ulega spowolnieniu. Dodatkowo, obserwuje się stymulację wzrostu nowych włosów oraz wyraźną poprawę ich struktury i elastyczności9.

 

Antyoksydacyjne wsparcie w pielęgnacji – wybrane składniki aktywne

W nowoczesnej pielęgnacji włosów starzejących się niezwykle istotne jest włączenie składników aktywnych o działaniu antyoksydacyjnym, które chronią komórki mieszków włosowych przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Składniki te nie tylko zapobiegają przedwczesnemu starzeniu się włosów, ale również wspierają regenerację i poprawiają ich ogólną kondycję tym samym przyczyniają się do utrzymania gęstości, jakości i młodego wyglądu włosów na dłużej1. Poniżej przedstawiono wybrane substancje o potwierdzonej skuteczności, które warto uwzględniać w kuracjach trychologicznych3,8,6,7,10:

 

Ekstrakt z bazylii (Ocimum basilicum) – chroni komórki mieszków włosowych przed stresem oksydacyjnym, działa przeciwzapalnie i pobudza mikrokrążenie skóry głowy. Dzięki temu poprawia dotlenienie cebulek, co może wpływać korzystnie na wzrost i jakość włosów8.

 

Ekstrakt z komórek macierzystych jabłoni domowej (Malus domestica) – znany ze swojego działania wspierającego długowieczność komórek skóry głowy. Zwiększa odporność komórek na stres oksydacyjny i przedłuża ich zdolność do regeneracji, co przekłada się na poprawę funkcji mieszków i wydłużenie fazy anagenu (aktywnego wzrostu włosa)6.

Kofeina – skutecznie stymuluje mikrokrążenie w obrębie skóry głowy, zwiększa dostarczanie tlenu i składników odżywczych do mieszków. Pomaga wydłużyć fazę anagenu, ograniczając jednocześnie nadmierne wypadanie. Często wykorzystywana jako składnik wspomagający leczenie łysienia7.

Apigenina – hamuje ekspresję TGF-β1 i stymuluje proliferację keratynocytów, co przekłada się na wydłużenie fazy anagenu3. Witaminy C i E – silne antyoksydanty, które chronią komórki skóry i mieszków przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Dodatkowo wspierają syntezę kolagenu, poprawiają elastyczność skóry głowy i wzmacniają jej barierę ochronną1.

Woda termalna – ze względu na zawartość naturalnych składników mineralnych (np. magnez, żelazo, krzem, wapń, sód, potas), niektóre wody termalne wykazują właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające i łagodzące, co może wspomagać funkcje barierowe skóry głowy i redukować mikrostan zapalny związany ze stresem oksydacyjnym10.

Potwierdzona skuteczność i znaczenie pielęgnacji prewencyjnej

Działanie wybranych składników aktywnych zostało potwierdzone zarówno w badaniach in vitro, jak i in vivo. Udokumentowano m.in. wzrost ekspresji kolagenu XVII o 60%2, zmniejszenie aktywności elastazy o 39% oraz poprawę struktury łodygi włosa obserwowaną w badaniach mikroskopowych. Regularne stosowanie preparatów z wyżej opisanymi składnikami prowadzi do zmniejszenia liczby włosów białych, poprawy ich grubości i sprężystości oraz zmniejszenia intensywności wypadania5,9.

 

Podsumowanie – rola kosmetologa w skutecznej profilaktyce i pielęgnacji skóry głowy

Współczesna kosmetologia oferuje wiele składników aktywnych o udokumentowanym działaniu przeciwstarzeniowym dla włosów. Regularna pielęgnacja skóry głowy oraz stosowanie preparatów antyoksydacyjnych, pobudzających mikrokrążenie i aktywujących mieszki włosowe może znacząco poprawić jakość i wygląd włosów. Rolą kosmetologa jest nie tylko dobór odpowiednich preparatów, ale także edukacja klientów w zakresie profilaktyki – starzenie się włosów można spowolnić dzięki świadomej, kompleksowej pielęgnacji. Kluczowe jest wdrażanie planów obejmujących m.in. szampony z substancjami aktywnymi i regularne peelingi trychologiczne, co wspomaga wchłanianie składników i przynosi trwałe efekty.

 

Bibliografia:

1. 1. Du F. i wsp., Oxidative stress in hair follicle development and hair growth, Journal of Cellular and Molecular Medicine, 2024.
2. Matsumura H. i wsp., Hair follicle aging is driven by transepidermal elimination of stem cells via COL17A1 proteolysis, Science, 2016.
3. Huh S. i wsp., A cell-based system for screening hair growth-promoting agents, Archives of Dermatological Research, 2009.
4. Paus R. i wsp., Human Hair Graying Revisited: Principles, Misconceptions, and Key Research Frontiers, Journal of Investigative Dermatology, 2024.
5. Wongrakpanich A. i wsp., Phyllanthus emblica extract-loaded transfersomes for hair follicle targeting, Journal of Oleo Science, 2022.
6. Benedetto N. i wsp., Annurca apple extract against oxidative stress and patterned hair loss, FEBS Open Bio, 2024.
7. Dhurat R, et al. Comparison of 0.2% caffeine and 5% minoxidil in the treatment of male androgenetic alopecia. Skin Pharmacol Physiol. 2017;30(6):298–305.
8. Jebur A.B. i wsp., Ocimum basilicum essential oil modulates oxidative stress…, Frontiers in Pharmacology, 2022.
9. Kohli M. i wsp., Prospective efficacy and safety study of an innovative Kerascalp hair serum in alopecia, Cureus, 2023.
10. M. Dupuis, A. Lemoine. The Role of Thermal Water in Chronic Skin Diseases Management: A Review of the Literature. Int J Biometeorol. 2025;

 

dr .n med. Leszek Blicharz ^1,2

¹Katedra i Klinika Dermatologiczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny

²Instytut Badawczo – Rozwojowy „BIOGENED”