Na całym świecie obserwuje się wzrost zachorowań na nowotwory. Pomimo ustawicznego rozwoju medycyny onkologicznej i nowych, skutecznych metod terapii, leczenie chorób nowotworowych nadal jest obarczone niepożądanymi skutkami ubocznymi ‒ których oddziaływanie na organizm jest dostrzegalne zwłaszcza w przypadku skóry, włosów bądź paznokci – a także dodatkowym obciążeniem dla chorych.

Nie tylko sama choroba, ale także jej leczenie (w tym chemioterapia, radioterapia, terapia hormonalna, operacje chirurgiczne czy celowane leki) wywołuje wiele konsekwencji – zarówno fizycznych, jak i emocjonalnych – które wpływają negatywnie na jakość życia, nie tylko ze względu na ich nieoczekiwany charakter. Poza dziedziną medycyny onkologicznej – która w stu procentach koncentruje się na diagnozowaniu i leczeniu nowotworów, oraz dermatologii onkologicznej – która zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób skórnych i ich objawami na skórze, wyłania się nowa dziedzina, skoncentrowana na holistycznej pielęgnacji pacjentów onkologicznych, zwana onkokosmetologią.

Czym jest onkokosmetologia?

Onkokosmetologia to wyodrębniona gałąź kosmetologii, obejmująca opiekę kosmetologiczną nad osobami w trakcie lub po leczeniu onkologicznym. Celem jest złagodzenie skutków ubocznych leczenia i przywrócenie równowagi skóry, jak również poprawa samopoczucia oraz zaoferowanie odpowiedniego i kompetentnego wsparcia edukacyjnego. Dziedzina ta łączy w sobie zabiegi pielęgnacyjne i upiększające w salonie kosmetycznym, jak i profesjonalne porady dotyczące bezpiecznej, świadomej pielęgnacji domowej. Onkokosmetologia wypełnia lukę w podejściu do leczenia nowotworów, koncentrując się na pacjencie jako całości, dążąc do przywrócenia harmonii pomiędzy samopoczuciem fizycznym oraz dobrostanem umysłowym. Stosując podejście holistyczne, kosmetolog bierze pod uwagę wpływ choroby na wygląd skóry w kontekście stanu emocjonalnego i psychicznego pacjenta, którego poprawa determinuje cele pielęgnacji i techniki wykonania zabiegów.

Przy odpowiedniej pielęgnacji niepożądane reakcje skórne są stanem przejściowym. Czas „uzdrowienia” będzie dla każdej osoby indywidualny. Terapie onkokosmetologiczne bardzo często wymagają konsultacji z lekarzem prowadzącym w celu poznania nałożonych ograniczeń, ustalenia sposobów bezpiecznej kuracji i skutecznej pomocy pacjentom onkologicznym. Doświadczenie raka zmieniło ich życie. Z jednej strony odczuwają oni dyskomfort związany z bólem, zmęczeniem, odwodnieniem, reakcjami skóry o różnym nasileniu czy wyglądem ciała po zabiegach – z drugiej strony są natomiast przytłoczeni ogromnym stresem psychicznym.

Chociaż istnieją zalecenia dotyczące farmaceutycznego leczenia reakcji skórnych, nie ma wytycznych dotyczących wyboru lub stosowania produktów do dermatologicznej czy kosmetycznej pielęgnacji skóry u pacjentów onkologicznych. Aktualnie na rynku kosmetycznym jest wiele propozycji kosmetyków, ale warto zwrócić uwagę na te, które spełniają surowe kryteria tolerancji dla najbardziej wrażliwych skór i mają stosowne certyfikaty. Coraz więcej profesjonalnych marek kosmetycznych w swojej ofercie proponuje zarówno kosmetyki do pielęgnacji w salonie/spa, jak również te do użytku domowego – tak, by zapewnić idealne rozwiązanie dla pacjentów w trakcie i po leczeniu onkologicznym, gwarantujące bezpieczną i skuteczną pielęgnację.

Minimalizm składników, maksimum tolerancji

W formułach wszystkich kosmetyków dla pacjentów onkologicznych powinniśmy kierować się zasadą prostoty receptur oraz wykluczenia składników niosących ryzyko podrażnień skóry. Substancje użyte w produkcji powinny być starannie dobrane pod względem czystości, skuteczności i bezpieczeństwa. Formuły nie powinny zawierać składników, które mogą podrażniać tę szczególnie wrażliwą skórę. Do takich potencjalnie drażniących substancji możemy zaliczyć: barwniki, perfumy, alergeny, PEG, dodatki agresywnych konserwantów.

Produkty kosmetyczne dla osób w trakcie lub po zakończonej terapii onkologicznej powinny:

1. Odbudowywać barierę hydrolipidową, redukując suchość skóry, dyskomfort;
2. Nawadniać skórę;
3. Łagodzić stany zapalne i podrażnienia;
4. Podnosić próg tolerancji skóry – staje się bardziej odporna, lepiej chroniona, mniej reaktywna;
5. Przeciwdziałać zaczerwienieniom skóry;
6. Likwidować uczucie swędzenia, pieczenia.

Lista kluczowych składników aktywnych w produktach kosmetycznych przeznaczonych dla osób borykających się ze skutkami terapii onkologicznych obejmuje: theralozę (naturalne dwucukry o silnych właściwościach nawilżających i ochronnych), Zathalene® (łagodzący i zmniejszający uczucie pieczenia oraz inne nieprzyjemne odczucia ekstrakt z pieprzu syczuańskiego), koncentrat ceramidowo-woskowy (poprawia funkcje barierowe skóry), tokoferol (jeden z najsilniejszych przeciwutleniaczy), olej migdałowy (odżywia, regeneruje, łagodzi stany zapalne), olej ryżowy (antyoksydacyjny, przeciwutleniający, regenerujący), oliwa z oliwek (wzmacnia warstwę rogową naskórka, zmiękcza i natłuszcza, chroni przed utratą wilgoci, działa antyoksydacyjnie, łagodzi podrażnienia i rumień), olej arganowy (intensywnie nawilża, łagodzi podrażnienia, redukuje niedoskonałości skóry), alantoina (działa nawilżająco, regenerująco, przeciwzapalnie i kojąco, łagodzi rumień, zmniejsza pieczenie oraz świąd skóry), kwas hialuronowy (nawilża), masło shea (odżywia, regeneruje, chroni) czy laktoferyna (białko multipotencjalne o właściwościach przeciwzapalnych).

W pielęgnacji skóry wrażliwej ważne jest, żeby wszystkie kosmetyki pochodziły z jednej linii pielęgnacyjnej – tak, aby nie łączyć zbyt wielu składników poszczególnych kosmetyków. Dzięki temu będziemy mieli pewność, że zawarte w nich substancje nie będą ze sobą kolidowały, a ich nadmiar na skórze nie spowoduje dodatkowej, niepożądanej reakcji.

Na pewno pierwszym krokiem w zapobieganiu problemom skórnym oraz minimalizowaniu ich jest edukacja pacjenta, jak pielęgnować skórę kosmetykami w tym szczególnym czasie, pozytywna relacja i komunikacja z nim oraz rozpoczęcie przez niego podstawowej pielęgnacji w domu.

Terapeutyczna pielęgnacja

Nawiązując natomiast do holistycznego podejścia do pacjenta onkologicznego w kabinie zabiegowej, salonie/spa, każda wizyta powinna mieć charakter terapeutycznej pielęgnacji. Jednakowo istotny jest efekt dermoestetyczny, jak i neurofizjologiczny, obydwa osiągnięte przy zastosowaniu wyłącznie manualnych technik, w tym spersonalizowanych, delikatnych technik masażu. Siła dotyku – masaż, w połączeniu z dostosowanymi produktami, pozytywnie wpływa na skórę i układ nerwowy. Łagodzi objawy i dolegliwości bólowe, lękowe i depresje, przynosi ulgę w nudnościach, przywraca komfort, zmniejsza zmęczenie i ułatwia sen. Dzięki masażowi poprawia się wchłanianie składników aktywnych i uzyskuje się lepsze efekty estetyczne. Czas poświęcony na wizytę w kabinie owocuje poczuciem piękna i wyjątkowości, przekładając się na wewnętrzną regenerację organizmu, a w efekcie – na poprawę nastroju i większą pewność siebie.