Mechanizm powstawania i rodzaje blizn | Trądzik to powszechny problem nie tylko osób młodych. Jest to schorzenie uciążliwe na co dzień, a co gorsza, często pozostawia ślady na lata. Pozostałością trądziku są blizny na skórze, ale i na psychice osób nim dotkniętych. O tym, jak dochodzi do powstania blizn pisze dla Was Marta Boryka.

Blizna (cicatrix) jest to zmiana skórna, powstała najczęściej w wyniku uszkodzenia skóry przez czynniki mechaniczne, termiczne bądź chemiczne i zastąpienia ubytku przez tkankę łączną włóknistą. Blizna może także powstać jako następstwo niektórych dermatoz, np. trądziku czy ospy. Wszystkie te czynniki mają jedną wspólną cechę  –  towarzyszy im stan zapalny.

Do wesela… jak to się goi?

Uszkodzenie skóry uruchamia kolejność procesów naprawczych, które mają na celu zamknięcie rany, odbudowę skóry i przywrócenie jej integralności. Prawidłowy proces gojenia przebiega w kilku etapach. Fazy te zachodzą na siebie i są ściśle ze sobą powiązane. Ich przebieg może być różny i zależy od etiologii uszkodzenia, stanu fizjologicznego organizmu, a także od czynników środowiskowych, genetycznych, jak i sposobu pielęgnacji rany. Pomimo tych różnic każde gojenie się rany obejmującej pełną grubość skóry prowadzi do wytworzenia blizny. Fazy gojenia się ran:

– Hemostaza – całokształt mechanizmów zapobiegających wypływowi krwi z naczyń krwionośnych. Płytki krwi oraz enzymy układu krzepnięcia dążą do wytworzenia ochronnego skrzepu. Dochodzi do obkurczenia naczyń krwionośnych przez lokalne wydzielanie prostaglandyn, noradrenaliny i adrenaliny.

– Faza zapalna – rozpoczyna się w ciągu 6 godzin od uszkodzenia skóry. Gdy już powstanie skrzep, dochodzi do rozszerzenia naczyń, pojawienia się zaczerwienienia i obrzęku. Zwiększa się przepuszczalność naczyń pod wpływem mediatorów prozapalnych. W tym momencie rozpoczyna się główny i najbardziej charakterystyczny dla zapalenia etap migracji komórek do miejsca objętego urazem. Przede wszystkim migrują leukocyty, których rolą  jest przede wszystkim fagocytoza i niwelowanie drobnoustrojów, czemu towarzyszy wydzielanie cytokin, które później pobudzają fibroblasty, oraz proces naskórkowania i tworzenia nowych naczyń.

– Proliferacja – po zakończeniu fazy skrzepu i oczyszczenia rany rozpoczyna się właściwa faza gojenia, czyli procesy naprawcze z utworzeniem tkanki ziarninowej. Po 48 do 72 godzinach od uszkodzenia rozpoczyna się synteza kolagenu. Następnie dochodzi do obkurczenia się tkanki oraz regeneracji naskórka.

– Dojrzewanie blizny – remodeling następuje po kilku dniach od urazu i trwa od kilku do kilkunastu miesięcy. W tym czasie syntetyzowany jest kolagen, a utworzona wcześniej ziarnina jest zastępowana przez tkankę włóknistą. W przeciwieństwie do kolagenu powstałego pierwotnie (ułożonego w sposób przypadkowy), później powstający kolagen posiada zdecydowanie więcej wiązań krzyżowych między swoimi pasmami. Powstała w ten sposób tkanka bliznowata charakteryzuje się ścieńczeniem naskórka, zmniejszeniem sprężystości, brakiem przydatków i odmienną barwą.

Kiedy zostają ślady

Terapia trądziku polega na likwidacji lub łagodzeniu objawów oraz zapobieganiu ich następstwom. Zmianom trądzikowym najczęściej towarzyszy reakcja zapalna, która uszkadza skórę. Stan zapalny występuje, gdy ściana mieszka włosowego i gruczołu łojowego ulega przerwaniu, a jego zawartość rozprzestrzenia się do otaczającej tkanki. Uruchamia to kaskadę zdarzeń, których konsekwencją może być duże uszkodzenie skóry. Im rozleglejszy stan zapalny, tym większe prawdopodobieństwo powstania widocznej blizny. Istnieją dwa typy blizn potrądzikowych: blizny wywołane ubytkiem tkanki (atroficzne) i blizny hipertroficzne – wyniesione ponad powierzchnię skóry zdrowej. Gdy gojenie się zmian trądzikowych przebiega prawidłowo, powstają blizny atroficzne. Wśród  nich rozróżnia się trzy rodzaje zmian:

– typu Ice-pick to głębokie, wąskie wgłębienia w skórze, w przekroju przypominają literę V. Charakteryzują się ostrymi krawędziami i zwężają się w głąb skóry. Blizny te występują najczęściej i stanowią około 60% wszystkich zmian tego typu.

– typu Rolling są zazwyczaj płytkimi, przypominającymi fale zagłębieniami na skórze o łagodnych brzegach. Najczęściej są wynikiem przewlekłego stanu zapalnego.

– typu Box car to blizny o kwadratowym kształcie, w przekroju są szerokie i płaskie. Najczęściej występują na skroniach i policzkach. Są podobne do blizn po ospie wietrznej.

Blizny hipertroficzne natomiast to wypukłe, różowe lub czerwone zmiany. Najczęściej pojawiają się w wyniku źle lub w ogóle nieleczonego trądziku, któremu towarzyszą guzki i cysty. Szczególnym typem blizn hipertroficznych są keloidy (bliznowce), które wykraczają poza pierwotny obszar urazu i mogą naciekać otaczające tkanki. Keloidy są twardymi, napiętymi zmianami o charakterze włóknistych guzów i mogą mieć barwę od różowej do ciemnobrązowej. Rzadko występują u osób starszych ze względu na zmniejszenie proliferacji fibroblastów w skórze. W przypadku keloidów wytwarzanie kolagenu jest około 20-krotnie większe, podczas gdy w bliznach przerosłych 3-krotnie.

Terapia blizn potrądzikowych

Blizny są bardzo częstym problemem klinicznym. Oprócz względów estetycznych oddziałują w kontekście psychologicznym i społecznym na funkcjonowanie pacjentów, dlatego tak ważne jest, aby u osób z aktywnym trądzikiem wdrożyć odpowiednie leczenie oraz pielęgnację, a przypadku już istniejących potrądzikowych blizn atroficznych dobrać odpowiednią terapię kosmetologiczną. Bazuje ona przede wszystkim na stopniowym resurfacingu skóry, wspomaganym pielęgnacją domową na bazie kwasów AHA, BHA, czy retinolu.