Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest terapia ciśnieniem hiperbarycznym?

• Dla kogo wybierzemy ten rodzaj zabiegu?

• Jakich efektów możemy się spodziewać?

Tlen w kosmetologii | Wdech i wydech, oddychasz. Ta prozaicznie prosta i automatyczna czynność to w rzeczywistości złożony proces, podczas którego dostarczamy do naszego organizmu tlen. W jaki sposób nowoczesna kosmetologia i medycyna wykorzystują tlen w różnego rodzaju terapiach i metodach leczenia? O tym opowie Anna Kamm.

Tlen, który pełni podstawową rolę w naszym organizmie, jest wykorzystywany także do leczenia wielu chorób. Pierwszą osobą, stosującą sprężone powietrze do leczenia chorób płuc, był dr Henshaw. Z kolei prekursorem nowoczesnej medycyny hiperbarycznej był holenderski kardiochirurg Ide Boerema. Udowodnił, iż tlen w warunkach hiperbarii tlenowej, rozpuszczony w osoczu, wystarcza do podtrzymania podstawowych procesów życiowych, a także jako pierwszy przeprowadził w komorze hiperbarycznej operację wrodzonej wady serca. Wiele lat badań i doświadczeń potwierdziło, że oddychanie 100-proc. tlenem w warunkach normobarycznych powoduje zwiększenie ilości tlenu rozpuszczonego w osoczu. Ten kluczowy fakt stał się podstawą do następnych procedur terapeutycznych. Definicja terapii tlenem hiperbarycznym (Hyperbaric Oxygen Therapy), podana przez Europejski Kodeks Dobrej Praktyki w Terapii Tlenem Hiperbarycznym, określa, iż jest to metoda leczenia polegająca na oddychaniu 100-proc. tlenem pod ciśnieniem wyższym od lokalnego ciśnienia atmosferycznego w odpowiednio skonstruowanej komorze ciśnieniowej. Ciśnienie wywierane na pacjenta w czasie terapii hiperbarycznej jest sumą ciśnienia atmosferycznego i ciśnienia panującego w komorze. Ciśnienie to wyraża się w atmosferach absolutnych (ATA). Obecnie uważa się, że ciśnienie niezbędne do leczenia powinno wynosić co najmniej 1,4 ATA. Najczęściej stosowane jest ciśnienie o wartości 1,5–3,0 ATA. Na skutek zainteresowania tego typu terapiami środowisko medyczne, chcąc nadzorować kolejne losy procedur leczniczych, stworzyło na terenie Europy European Committee for Hyperbaric Medicine (ECHM). Jednym z zadań powołanego komitetu było stworzenie wytycznych dla wszystkich środowisk pragnących korzystać z dobroci tlenu hiperbarycznego. Wskazania do stosowania terapii tlenem hiperbarycznym:

• choroba dekompresyjna,
• zatory gazowe,
• zatrucie tlenkiem węgla,
• martwicze infekcje tkanek miękkich,
• ropnie wewnątrzczaszkowe,
• zespół zmiażdżenia i inne ostre niedokrwienia pourazowe,
• przeszczepy i płaty skórne zagrożone martwicą,
• trudno gojące się rany,
• uszkodzenia poradiacyjne tkanek,
• przewlekłe zapalenie kości i szpiku,
• nagła głuchota.

Co na to kosmetologia?

Dla nowoczesnej kosmetologii najistotniejszy stał się wpływ tlenu hiperbarycznego podawanego bezpośrednio na skórę. Podczas jego ekspozycji zachodzi bowiem wiele procesów mających niebagatelny wpływ na powłoki skórne i ich okolice. Typową hiperbaryczną terapię tlenową stosuje się najczęściej u pacjentów z niedokrwionymi i niedotlenionymi tkankami oraz ranami jako leczenie wspomagające postępowanie terapeutyczne. W przypadku leczenia trudno gojących się ran i owrzodzeń w tkankach otaczających ranę dochodzi do hipoksji, czyli niedoboru tlenu. Spowodowana jest ona upośledzeniem mikrokrążenia i wynikającym z tego niedostatecznym zaopatrzeniem w tlen, dodatkowo zużywanym głównie na obwodzie rany. Niekorzystne są zmiany stężenia tlenu pomiędzy obwodem a centrum rany, gdzie prężność tlenu może spadać do zera. Istota zastosowania terapii hiperbarycznej polega na zwiększeniu dostarczenia tlenu do uszkodzonych tkanek. Tlen hiperbaryczny powoduje w takim miejscu przyspieszenie produkcji i odkładania kolagenu, pobudzenie angiogenezy, wzrost aktywności przeciwbakteryjnej leukocytów, ograniczenie uszkodzeń śródbłonka poprzez zmniejszenie zdolności neutrofili do adhezji na ścianach naczyń, zwężenie naczyń w obszarach prawidłowo zaopatrzonych w tlen bez zmian w krążeniu w chorych obszarach. Zatem dostarczenie tlenu do uszkodzonych i niedokrwionych miejsc przyspiesza gojenie, a nawet całkowite wygojenie. „Kto wie, może po pewnym czasie to czyste powietrze stanie się modnym przedmiotem zbytku. Dotychczas rozkoszowały się nim tylko dwie myszy i ja”, zapowiedział Joseph Priestley (1733–1804), angielski duchowny protestancki, pedagog, chemik, filozof i fizyk, odkrywca m.in. tlenu.

Naprawia i chroni

Wspomniane procesy fizjologiczne zachodzące po podaniu tlenu hiperbarycznego efektywnie redukują szkodliwy wpływ czynników przyspieszających starzenie się skóry. Jednym z najbardziej znanych powodów uszkodzeń naskórka jest promieniowanie UV, a zwłaszcza UVA. Przenika ono przez połączenia skórno-naskórkowe, generując powstanie reaktywnych form tlenu. Cząsteczki te utleniają białka i lipidy, a w konsekwencji licznych zmian molekularnych następuje uszkodzenie DNA i śmierć wielu komórek. Efektem uszkodzeń oksydacyjnych wywołanych UVA są między innymi zmarszczki i atrofia skóry. WARTO WIEDZIEĆ Tlen jest najczęściej występującym pierwiastkiem na Ziemi. Znajduje się w składzie wielu minerałów tworzących skały. Jest również ważnym składnikiem hydrosfery, gdzie w połączeniu z wodorem tworzy wodę, a w stanie wolnym występuje w atmosferze. Dla ludzkiego organizmu tlen jest bardzo ważnym makroelementem, wchodzącym w skład wody, węglowodanów, białek, tłuszczów i kwasów nukleinowych. Bierze też udział w wielu procesach metabolicznych. Tlen jako cząsteczka został odkryty w 1774 r. przez Josepha Priestleya. Nazwę oxygenium rok później nadał mu A. Lavoisier, który na co dzień zajmował się badaniem składników powietrza.

Terapia tlenem hiperbarycznym eksponowanym na skórę:

• zwiększa dopływ tlenu do uszkodzonego obszaru,
• poprawia ukrwienie w obszarze uszkodzonym poprzez zwężenie naczyń centralnych, a zwiększenie przepływu przez tkanki uszkodzone,
• zmniejsza obrzęk uszkodzonych tkanek,
• hamuje namnażanie się bakterii i zwiększa skuteczność antybiotykoterapii,
• aktywuje angiogenezę,
• zwiększa proliferację fibroblastów i produkcję kolagenu,
• zwiększa aktywność osteoblastów i osteoklastów,
• zmniejsza okres półtrwania karboksyhemoglobiny.

Okazuje się, iż tlen hiperbaryczny jest w stanie zmobilizować komórki naszego organizmu do obrony przeciw skutkom promieniowania UV. Efekty zewnętrznej ekspozycji skóry na tlen hiperbaryczny podany pod ciśnieniem są naprawdę spektakularne. W trakcie eksperymentów naukowych potwierdzono w obrazie histopatologicznym skóry zmniejszenie się głębokości zmarszczek po podaniu tlenu w stosunku do skóry nie poddanej takiej terapii. Nie bez znaczenia jest również stwierdzenie zwiększenia elastyczności skóry. W procesach molekularnych tlen hiperbaryczny istotnie zmniejszał procesy powodujące apoptozę komórek skóry. Naukowcy zdobyli się nawet na stwierdzenie, iż tlen hiperbaryczny jest swego rodzaju sygnalizatorem oksydacyjnym, wykrywającym reaktywne formy tlenu i mobilizującym odpowiedzi obronne organizmu. Mówi się również, że skóra wstępnie przygotowana tlenem na ekspozycję promieniowania UV ma większe szanse na utrzymanie elastyczności i zatrzymanie szkodliwego działania wolnych rodników. Zastosowanie tlenu hiperbarycznego w kosmetologii wydaje się być naturalnym następstwem wykorzystującym jego tak wielki i dobroczynny wpływ.

W praktyce

Dla potrzeb gabinetów kosmetologicznych nie musimy oczywiście posiadać komory hiperbarycznej. Idealnym rozwiązaniem są mobilne koncentratory tlenu. Pobierając powietrze z pomieszczenia rozdzielają i wydobywają tlen hiperbaryczny. Chcąc podać na skórę tlen pod ciśnieniem, należy zastosować urządzenie do infuzji tlenowej. Im bardziej jednak zwiększamy ciśnienie podania, tym mniejsze jest stężenie tlenu. Przy maksymalnym ciśnieniu możliwy jest spadek koncentracji tlenu do około 90 proc., w zależności od konstrukcji urządzenia.

Infuzja tlenowa

Infuzja tlenowa to także bardzo skuteczna metoda aplikowania substancji kosmetycznych. Podczas zabiegu wykorzystywane jest ciśnienie o wartości 1 bara, ponieważ wyższe spowodowałoby odbicie się cząsteczki kosmetyku od skóry, zamiast pozostać na jej powierzchni. Jednoczesne dotlenienie skóry podczas rozprowadzania preparatów jest wartością dodaną zabiegu. Z użyciem tlenu przeprowadzany może być również tak zwany masaż tlenowy. Polega on na kierowaniu strumienia tlenu na skórę twarzy i prowadzeniu go zgodnie z przebiegiem mięśni.

Oksybrazja

Nowoczesną metodą rewitalizacji skóry z użyciem tlenu jest oksybrazja. Zabieg polega na złuszczeniu martwej warstwy naskórka poprzez jednoczesną aplikację tlenu oraz strumienia soli fizjologicznej. Zabieg ten jest polecany szczególnie osobom z cerą wrażliwą i naczyniową. Celem jest pobudzenie odbudowy włókien kolagenowych, co korzystnie wpływa na elastyczność skóry i naczyń włosowatych.

Podsumowanie

Znikoma inwazyjność zabiegów z użyciem tlenu hiperbarycznego i niezaprzeczalnie rewelacyjny wpływ przeciwdziałający starzeniu się skóry i innym jej uszkodzeniom wskazuje, że infuzja tlenowa czy oksybrazja może z powodzeniem być stosowana w salonach kosmetologicznych, zarówno jako samodzielna procedura, jak i część wstępna złożonych terapii. Aktywacja angiogenezy doskonale przygotowuje skórę na przyjęcie substancji aktywnych, dlatego stosowanie tlenu może być składową pełnowymiarowych zabiegów pielęgnacyjnych.