Dla zdrowego mikrobiomu
| Autor: Joanna Harasimiuk
Z tego artykułu dowiesz się:
• Czym jest mikrobiom i od czego zależy jego skład?
• Jaką rolę w systemie obrony odgrywa mikrobiom?
• Czy są probiotyki i synbiotyki?
Spis treści
PREBIOTYKI, SYNBIOTYKI, PROBIOTYKI – Zdrowa skóra to przede wszystkim zbalansowany mikrobiom, zróżnicowany pod względem gatunkowym i ilościowym. To podstawowy warunek prawidłowego funkcjonowanie bariery ochronnej, utrzymania nawilżenia i odpowiedniego pH, wzmocnienia odporności skóry i zapobiegania kolonizacji przez patogeny indukujące stany zapalne. We współczesnej kosmetologii coraz częściej stosuje się probiotyki, prebiotyki oraz synbiotyki w terapii i zapobieganiu nawrotom zapalnych chorób skóry.
Skład mikrobioty skórnej określanej mianem stratum microbiotum zależy od czynników wewnętrznych, takich jak: geny, wiek, płeć, aktywność układu immunologicznego, poziom stresu, oraz środowiskowych: klimat, nieodpowiednia higiena, promieniowanie ultrafioletowe (UVR), antybiotyki, styl życia, a nawet produkty i zabiegi kosmetyczne (alkaliczne preparaty oczyszczające, produkty zawierające alkohol, pilingi chemiczne, retinoidy).
Zróżnicowany mikrobiom
Inne drobnoustroje kolonizują skórę suchą, inne tłustą i o dużej wilgotności, a jeszcze inne występują w mieszkach włosowych i gruczołach apokrynowych. Kwasowy odczyn, duże stężenie soli, obecność kwasów tłuszczowych i substancji o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, mała wilgotność oraz złuszczanie warstwy rogowej naskórka sprawiają, że różnorodność i ilość drobnoustrojów jest dość stała. Wśród bakterii dominują Gram-dodatnie: Actinobacteria i Firmicutes, Gram-ujemne: Bacteroidetes i Proteobacteria, a ponadto: grzyby Malasezzia, roztocza – nużeniec (Demodex) oraz wirusy: Polyomaviridae i Papillomaviridae.
Gdy brak równowagi
Drobnoustroje rezydentne i przejściowe nie są chorobotwórcze, jeśli zachowana jest odpowiednia higiena, nienaruszona jest fizjologiczna mikrobiota, nie ma problemów z odpowiedzią immunologiczną, a funkcje barierowe są utrzymane. Jednak w stanie dysbiozy (zaburzenia jakościowego i ilościowego mikrobiomu) populacje drobnoustrojów mogą kolonizować, rozmnażać się i powodować choroby skóry lub je zaostrzać. Zaburzoną homeostazę obserwuje się w przebiegu m.in.: atopowego zapalenia skóry (AZS), łuszczycy, trądziku pospolitego, trądziku różowatego i łojotokowego zapalenia skóry.
W zapobieganiu oraz terapii skutków zaburzonego mikrobiomu skóry stosuje się doustnie i zewnętrznie prebiotyki, probiotyki oraz synbiotyki.
System obronny skóry
Mikrobiota symbiotyczna stanowi pierwszą linię obrony przed patogenami. Skóra produkuje własne cząsteczki przeciwdrobnoustrojowe, aby pomóc regulować mikrobiom: peptydy przeciwdrobnoustrojowe (AMP – antimicrobial peptides) oraz lipidy przeciwdrobnoustrojowe (AML ‒ antimicrobial lipids). Zdolność wydzielania czynników przeciwdrobnoustrojowych mają keratynocyty, sebocyty, komórki gruczołów potowych oraz komórki tuczne. Na powierzchni skóry występuje ponad dwadzieścia AMP, które wykazują aktywność wobec wielu bakterii Gram-dodatnich, Gram-ujemnych, wirusów i grzybów. Ponadto niektóre z nich mają zdolność neutralizacji toksyn bakteryjnych, hamowania reakcji prozapalnych oraz przyspieszania procesu gojenia się ran. Na przykład Staphylococcus epidermidis wytwarza endopeptydazę i AMP, by zwalczać „złe” bakterie, charakterystyczne dla chorób zapalnych skóry, takie jak Cutibacterium acnes w trądziku czy Staphylococcus aureus w atopowym zapaleniu skóry.
Probiotyki
Probiotyki to nieaktywne, niepatogenne drobnoustroje naturalnego mikrobiomu zawierające bakterie w formie nieożywionej, które selektywnie pobudzają wzrost lub aktywność jednego bądź kilku rodzajów bakterii. Mogą to być roztwory metabolitów pochodzące z fermentacji bakteryjnej (fermenty), zawierające fragmenty komórek mikroorganizmów (lizaty) lub zawierające martwe komórki mikroorganizmów. Mają one w składzie pojedyncze szczepy bakterii lub drożdży i znajdziemy je w INCI pod nazwami: Bacillus Ferment, Lactobacillus Ferment, Saccharomyces Ferment Lysate Filtrate, Lactococcus Lactis, Leuconostoc/Radish Root Ferment Filtrate, Lactobacillus Lactis czy Bifida Ferment Lysate.
Aplikowane na skórę w preparacie kosmetycznym w określonych dawkach stymulują jej obronę immunologiczną. Ich działanie polega na hamowaniu rozwoju drobnoustrojów patogennych, utrzymaniu kwasowego pH skóry, pobudzaniu odnowy bariery ochronnej oraz produkcji substancji przeciwdrobnoustrojowych. Probiotyki stymulują TGF-beta (transformujący czynnik wzrostu beta), który wykazuje silną stymulację ekspresji macierzy zewnątrzkomórkowej, powstrzymując jej degradację poprzez wzrost syntezy inhibitorów metaloproteinazy oraz obniżając TEWL. Udowodniono, że bakterie kwasu mlekowego w kosmetykach powodują zwiększenie ilości ceramidów, a bakterie, takie jak Streptococcus salivarium spp., Thermophilus S244 produkują enzymy, które skutecznie nawilżają skórę, niwelując jej suchość. Udowodniono także, że probiotyki mają działanie fotoochronne, jednocześnie znacznie poprawiając wygląd skóry poprzez ograniczenie suchości oraz zmniejszenie grubości naskórka.
Synbiotyki
Synbiotyki to połączenie pre- i probiotyków. W synbiotykach prebiotyki stanowią podłoże dla wzrostu probiotyków, które pobudzają do aktywności fizjologiczną mikrobiotę, hamując namnażanie patogennnych bakterii. Odpowiadają za poprawę odporności oraz ograniczenie występowania stanów zapalnych poprzez hamowanie cytokin odpowiedzialnych za powstawanie dermatoz, takich jak trądzik pospolity, AZS czy łuszczyca. Badania kliniczne wykazały, że produkty zawierające bakterie prebiotyczne i probiotyczne mogą wspomóc leczenie dermatologiczne trądziku, a także zmniejszają skutki stresu oksydacyjnego prowadzącego m.in. do przyspieszonego starzenia się skóry.
Suplementacja doustna
W licznych badaniach udowodniono, że odpowiednia suplementacja w znacznym stopniu poprawia kondycję skóry. Korzystne działanie doustnych pre-, pro- oraz synbiotyków polega na ich wpływie na oś „jelito-mózg-skóra”. Dysbioza jelitowa na skutek przewlekłego stresu czy spożywania ubogich w błonnik pokarmów osłabia barierę jelitową, powodując wzrost przepuszczalności i wchłanianie do krwiobiegu substancji toksycznych, które wywołują proces zapalny. U osób predysponowanych do chorób zapalnych skóry może to prowadzić do zaostrzeń zmian. „Dobre” bakterie po namnożeniu się w jelitach na skutek suplementacji działają ochronnie na śluzówkę, niwelując ten proces, i zasadniczo zmniejszają ryzyko zaostrzeń. W jednym z badań wykazano, że systematyczne spożywanie produktów zawierających Lactobacillus bifidus zmniejszyło ogólną liczbę zmian trądzikowych oraz produkcję sebum po 12 tygodniach stosowania. Ponadto, w innym badaniu na 158 niemowlętach, w którym wykorzystano niepatogenny szczep Escherichia coli O86, stwierdzono zmniejszenie ryzyka zachorowania na atopowe zapalenie skóry w ciągu pierwszych pięciu lat życia.
Mikrobiom – Podsumowanie
Stosowanie produktów i zabiegów opartych na pre-, pro- oraz synbiotykach wsparte suplementacją doustną zyskuje coraz większą popularność i, jak potwierdzają liczne badania kliniczne, stanowi kluczową strategię nie tylko w niwelowaniu zmian towarzyszących chorobom zapalnym skóry, ale również w zapobieganiu ich nawrotom.
Może Cię zainteresować
Treści wybrane specjalnie z myślą o Tobie
