MIKROBIOM JELITOWY W CHOROBACH SKÓRY (cz.2) W poprzedniej części artykułu zwrócono uwagę na to, czym jest mikrobiom człowieka, co go kształtuje, jaka jest jego rola w utrzymaniu zdrowia i odporności. I tutaj faktem jest, że tak zwane dobre bakterie rzutują na wiele aspektów naszego zdrowia. Od funkcjonowania systemu immunologicznego, przez pracę układu pokarmowego i nerwowego, na zdrowiu  skóry kończąc. Z pojęciem mikrobiomu jelitowego nierozerwalnie związany jest termin dysbioza. Kto z nas nie słyszał o tym zjawisku. Czy wiemy jednak co tak naprawdę oznacza?

DYSBIOZA Przypomnijmy, dysbioza to zachwianie równowagi ilościowo-jakościowej wewnątrz naszego mikrobiomu. Dysbioza może dotyczyć mikroorganizmów jelitowych, możemy ją także opisać w przypadku mikrobioty skórnej. Tu jednak jest o wiele mniej danych. Przejściowa dysbioza pojawia się u każdego z nas, np. w wyniku stosowania leków, nieodpowiedniej diety, czy nawet po jednorazowym spożyciu dużej ilości alkoholu. Mikrobiom, jako samoodnawialny twór, nawet bez naszej interwencji wejdzie w stan homeostazy. Niekorzystny jest natomiast stan przewlekłej dysbiozy.

Dysbioza jelitowa – Teoria i praktyka

Wiele osób myśląc o swoich problemach ze skórą próbuje zdiagnozować, czy przypadkiem nie cierpi na dysbiozę jelitową. Ten kierunek jest błędny i naraża klientów często na niepotrzebne koszty; w ślad za badaniem kału idzie często zakup konkretnych, zwykle drogich terapii probiotycznych. Żeby rozwiać wątpliwości, warto przytoczyć opinię Paula Moayyedi, światowej sławy gastroenterologa, który w jednym ze swoich wywiadów powiedział, że chociaż dysbiozę stwierdza się w bardzo wielu jednostkach chorobowych, to w pewnym sensie na tę chwilę wiedza ta jest niezbyt pomocna w praktyce. Trudno bowiem określić, które drobnoustroje za co odpowiadają.

Idealny mikrobiom?

Mikrobiom jelitowy, podobnie jak odcisk palca, jest tworem unikatowym i przypisanym ściśle do danego osobnika. Nie istnieje zatem coś takiego jak mikrobiom idealny. To dlatego tak trudno zdiagnozować dysbiozę jelitową.

Co z tymi probiotykami?

Ponadto pamiętajmy, że znamy tak naprawdę jedynie niewielki procent mikrobów, które tworzą nasz mikrosystem. Nie wszystkie bowiem dają się poznać i wyhodować w warunkach laboratoryjnych. To dlatego analizując mikrobiom skupiamy się raczej na rodzinach i gromadach mikroorganizmów, a nie na konkretnych gatunkach. Nie możemy zatem określić, której bakterii nam brakuje i zakupić ją w formie kapsułki. Nie oznacza to jednak, że probiotyki doustne są nieskuteczne. Wręcz przeciwnie. Są konieczne w trakcie i po antybiotykoterapii, aby odbudować zubożałą florę. Bardzo wiele szczepów probiotycznych poddano badaniom klinicznym i udowodniono ich skuteczność w konkretnych jednostkach chorobowych. Są to między innymi: biegunki różnego pochodzenia, leczenie zakażeń Helicobaceter pylori, obniżenie poziomu cholesterolu, zaparcia czynnościowe, wspomaganie leczenia nieswoistych zapaleń jelita. W tej grupie chorób na tę chwilę próżno szukać chorób skóry, chociaż badania w tym kierunku trwają i są bardzo obiecujące, szczególnie w przypadku atopowego zapalenia skóry.

Struktura mikrobiomu – Co na to świat nauki?

Świat nauki nie stoi w miejscu jeżeli chodzi o badanie struktury mikrobiomu jelitowego. Jedyną wiarygodną metodą oceny jego stanu jest metagenomika (w Polsce wykorzystywana jedynie w celach naukowych). To strategia badań pomijająca etap klasycznej hodowli drobnoustrojów na podłożach mikrobiologicznych. Co bardzo istotne, w tym badaniu traktujemy nasz mikrobiom jako całość. Dopiero poznając całościowy genom drobnoustrojów możemy dokonywać wiarygodnych analiz i wyciągać wnioski. Badacze starają się rozwiązać zagadkę dysbiozy jelitowej w kontekście chorób skóry działając dwutorowo. Po pierwsze porównując skład mikrobioty jelitowej osób zdrowych i tych dotkniętych chorobami skóry. I tutaj rzeczywiście można wskazać na różnice w składzie mikrobiomu jelitowego między innymi w przypadku atopowego zapalenia skóry, łuszczycy oraz trądziku w różnych odmianach. Z drugiej strony, badania naukowe wskazują, że część chorób zlokalizowanych bezpośrednio w układzie pokarmowym, np. choroba Leśniowskiego-Crohna, alergie pokarmowe czy celiakia, w których także stwierdza się dysbiozę jelitową, przebiega z manifestacjami skórnymi. W przebiegu tych stanów przeważnie obserwujemy pogorszony stan skóry i włosów, co ma zapewne związek z upośledzonym wchłanianiem składników odżywczych i minerałów. Nierzadko pojawiają się guzki, przetoki, ropnie czy egzema. Okazuje się ponadto, że osoby dotknięte chorobą Crohna są 5-krotnie bardziej narażone na wystąpienie łuszczycy niż populacja ogólna. Podsumowując, oś jelitowo-skórna jest jak najbardziej realna i namacalna, a dysbioza jelitowa, chociaż trudna do zdiagnozowania, stanowić może czynnik spustowy (schemat poniżej). Warto zaznaczyć, że koncepcja ta zakłada także ogromy udział komponenty psychicznej w zachowaniu zdrowej skóry. Dlatego pracując z klientem ze skórą problematyczną należy brać pod uwagę występowanie współistniejących problemów ze strony układu pokarmowego, styl życia i odżywiania, a także stan sfery psychicznej.

Schemat przedstawia potencjalny związek dysbiozy jelitowej z chorobami skóry; choroby układu pokarmowego, w których stwierdza się dysbiozę, przebiegające z manifestacjami skórnymi (kolor czarny) oraz choroby skóry, w których także obserwujemy dysbiozę jelitową (kolor czerwony). Literatura dostępna u autorki.