Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie gatunki atakują płytkę paznokciowa oraz skórę?

• Jakie postacie grzybicy wyróżniamy?

• Jakie zakażenie grzybiczne odpowiada za 76% przypadków?

Warto pamiętać o tym, że jest wiele innych schorzeń płytek paznokciowych oraz skóry stóp, które grzybicą nie są, a ich obraz może mylnie świadczyć o występowaniu tego schorzenia, dlatego trzeba pogłębiać wiedzę oraz współpracować ze specjalistami, takimi jak np. dermatolog, by zaoferować klientom pełne wsparcie oraz profesjonalną pomoc.

Często do gabinetu specjalistycznej pielęgnacji stóp i gabinetu kosmetycznego trafiają ludzie, którzy nie są świadomi faktu, że ich paznokcie i/lub skóra zostały zaatakowane przez grzybicę. Osoba wykonująca zabieg, zanim jeszcze użyje jakichkolwiek kosmetyków lub przygotuje kąpiel stóp, powinna stopy oraz płytki paznokciowe dokładnie obejrzeć. Jeżeli coś wzbudza jej niepokój, przeprowadza wówczas wywiad, aby dowiedzieć się więcej i zasugerować dalsze odpowiednie działanie. Mimo ogromnego doświadczenia osób, które zajmują się specjalistyczną pielęgnacją stóp na co dzień, nie są one od diagnozowania problemu.

Niestety bardzo często o tym zapominają. Ich zadaniem jest znalezienie odpowiedniego rozwiązania, którym w przypadku przypuszczenia występowania grzybicy jest badanie mykologiczne. Jeżeli nie wykonują tego typu usługi w gabinecie, ich obowiązkiem jest skierowanie klienta do miejsca, w którym takie badanie jest wykonywane.

Walka z problemem

Współpraca gabinet kosmetyczny – podolog – dermatolog jest w tym przypadku kluczowa, aby problem grzybicy znacząco zmniejszyć. Całkowita eliminacja występowania grzybicy jest niemożliwa, ponieważ ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się, znaczną liczbę osób chorych oraz sprzyjające środowisko do jej rozwoju, które tworzy sam człowiek, można nazwać ją chorobą cywilizacyjną.

Gatunki patogenne

Grzyby tworzą niezależną grupę systemową, w której skład wchodzi około kilkudziesięciu tysięcy opisanych gatunków. Właściwości patogenne posiada około 200–300, jednak w praktyce klinicznej rozróżnia się kilka–kilkanaście gatunków, które posiadają rzeczywiste znaczenie chorobotwórcze. Z klinicznego punktu widzenia największe znaczenie mają dermatofity, grzyby drożdżopodobne i grzyby pleśniowe.

Dermatofity

Dermatofity to grupa spokrewnionych grzybów, którą cechuje zdolność rozkładania keratyny ludzkiej oraz zwierzęcej. Podstawowym czynnikiem, który bezpośrednio przyczynia się do rozwoju grzybicy dermatofitowej, jest zaburzenie prawidłowego mikroklimatu na skórze, do którego dochodzi przez okluzję (np. buty z tworzywa sztucznego) oraz mikrourazy. Rozwojowi zakażenia dermatofitowego paznokci sprzyjają zaburzenia odporności komórkowej związanej z immunosupresją w przebiegu współistniejącej choroby, np. AIDS, lub spowodowane leczeniem, a także zaburzenia hormonalne, które występują w niedoczynności tarczycy, w cukrzycy, a także uwarunkowania genetyczne.

Grzyby tworzą niezależną grupę systemową, w której skład wchodzi około kilkudziesięciu tysięcy opisanych gatunków. Właściwości patogenne posiada około 200–300, jednak w praktyce klinicznej rozróżnia się kilka–kilkanaście gatunków, które posiadają rzeczywiste znaczenie chorobotwórcze.

Grzybica paznokci Tinea unguium. Onychomycosis

Wzrastająca na całym świecie liczba infekcji grzybiczych płytek paznokciowych staje się bardzo poważnym problemem społecznym oraz epidemiologicznym. Około 80 proc. tych zakażeń dotyczy paznokci stóp. Pacjenci z grzybicą paznokci stóp stanowią rezerwuar grzybów oraz źródło infekcji dla otoczenia i dla samych siebie. Bez skutecznego leczenia schorzenie to staje się przewlekłe i uciążliwe, niekiedy towarzyszy mu dyskomfort, bolesność podczas chodzenia oraz obniżenie jakości życia.

Nierzadko grzyby patogenne, również nie dermatofity, rozwijają się w paznokciach uprzednio zmienionych w przebiegu różnych procesów chorobowych lub współistnieją z innymi rodzajami bądź gatunkami, tworząc infekcje mieszane.

Zakażenia paznokci stóp najczęściej rozpoczynają się od paznokcia palucha i stopniowo z czasem zajmują inne paznokcie stóp. Bardzo rzadko występuje grzybica paznokci stóp, która dotyczy jednego paznokcia. Kliniczny obraz grzybicy paznokci zależy głównie od miejsca wniknięcia drobnoustroju, czyli od miejsca, w którym proces chorobowy się rozpoczął. Ze względu na mechanizm zakażenia paznokcia i związany z tym obraz kliniczny obecnie wyróżnia się następujące postacie grzybicy paznokci:

– dystalna i boczna podpaznokciowa onychomikoza,
– powierzchniowa biała onychomikoza,
– całkowicie dystroficzna onychomikoza.

W przypadku grzybicy stóp bardzo duże znaczenie mają czynniki predysponujące, takie jak zaburzenia krążenia obwodowego, duża potliwość, mało przewiewne obuwie. Choroba ta szerzy się szczególnie w dużych skupiskach ludzkich oraz u osób aktywnie uprawiających sport. Do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez buty, skarpety, posadzki w basenach i saunach. Często pojawia się u sportowców – tzw. stopa atlety, u osób, które noszą gumowe obuwie oraz u pracujących w wilgotnych i ciepłych pomieszczeniach. W zapobieganiu chorobie bardzo ważna jest dezynfekcja oraz profilaktyka. Ze względu na różnorodność objawów wyróżniono trzy odmiany grzybicy stóp:

– odmianę międzypalcową,
– odmianę potnicową,
– odmianę złuszczającą.

W Polsce głównym czynnikiem etiologicznym grzybicy wywołanej dermatofitami jest Trichophyton rubrum, a najbardziej rozpowszechnioną postacią zakażeń dermatofitowych jest grzybica stóp (42 proc. badanych Polaków).

Grzyby drożdżopodobne

Grzybem drożdżopodobnym, który najczęściej jest odpowiedzialny za rozwój zakażeń, jest Candida albicans. Zakażenia wywołane przez grzyby drożdżopodobne to m.in.:

– wyprzenia drożdżakowe,
– kandydoza międzypalcowa,
– drożdżyca paznokci i wałów paznokciowych.

Grzyby pleśniowe

Głównym czynnikiem etiologicznym w przebiegu zakażeń wywołanych przez grzyby pleśniowe jest Scopulariopsis brevicaulis. Zakażenia wywołane przez grzyby pleśniowe to m.in. pleśnica paznokci.

Wśród zakażeń grzybiczych najliczniejsze to zakażenia dermatofitami, ok.76 proc., grzyby drożdżopodobne to ok. 18 proc., grzyby pleśniowe zaledwie 4 proc., a zakażenia mieszane to 2 proc. Jako osoby, które mogą w pierwszej kolejności doradzić odpowiednie działania, powinniśmy w przypadku wątpliwości co do prawidłowego wyglądu skóry lub płytek paznokciowych stóp zalecić bądź samodzielnie pobrać materiał do badania mykologicznego i odesłać do specjalistycznego laboratorium.