Podstawowy składnik terapii przeciwstarzeniowych | Retinol jest jednym z najskuteczniejszych i najpopularniejszych składników aktywnych we współczesnej kosmetologii. Ta pochodna witaminy A, nazywanej witaminą normalizującą, zmniejsza przebarwienia oraz niweluje zmiany trądzikowe. Wygładza, poprawia jędrność i wyrównuje koloryt skóry. To sprawia, że jest chętnie stosowana w terapiach przeciwstarzeniowych. Retinoidy mogą jednak podrażniać skórę. Aby zoptymalizować efekty zabiegowe, kluczowa jest więc znajomość zasad ich działania oraz dobór odpowiedniego preparatu.

Odnowa komórkowa

Retinoidy dzięki właściwościom złuszczającym usuwają martwe komórki naskórka i przyspieszają odnowę komórkową, która spowalnia wraz z wiekiem. Są niezbędne do prawidłowego różnicowania nowych komórek. Stymulują tworzenie się włókienek kotwiczących (kolagen VII) w połączeniu skórno-naskórkowym. Odwracają oznaki fotostarzenia. Z jednej strony hamują bowiem kolagenazy, które są indukowane przez uszkodzenia posłoneczne, zmniejszając przez to rozpad kolagenu i elastyny. Z drugiej strony wpływają na przeorganizowanie uszkodzonego kolagenu I i III oraz włókien elastyny. Mają także najsilniejszy wpływ na syntezę nowego kolagenu, który jest fundamentem strukturalnym skóry właściwej.

Różne pochodne witaminy A

Wśród retinoidów znajdziemy różne pochodne: od stosunkowo łagodnych po leki na receptę. Retinol to najsilniejsza forma dostępna bez recepty. Jest ona nadal wysoce skuteczna, wykazuje działanie o około 20% słabsze od kwasu retinowego. Niezależnie od rodzaju zastosowanej cząsteczki skóra przekształca wszystkie formy witaminy A w kwas retinowy. To oznacza, że im ściślej pochodna jest związana z kwasem retinowym , tym szybciej skóra go wykorzysta.

Retinol – Schemat działania

Nakładany miejscowo retinol wiąże się ze specyficznymi receptorami wewnątrz cytoplazmy komórkowej. Powoduje wówczas wysłanie sygnału do jądra komórkowego, które uruchamia specyficzne reakcje biologiczne. Receptory te, będące zarówno białkami przechowującymi, jak i transportującymi, są zaangażowane w regulację międzykomórkowego stężenia wolnego retinolu oraz kwasu retinowego. Utrzymują one niezbędne poziomy tych substancji w skórze, by wiązać i uwalniać je w zależności od potrzeb komórki. Efekty terapeutyczne wynikają z interakcji retinolu z tymi właśnie receptorami. Ilość receptorów maleje jednak z wiekiem, co wiąże się ze zmniejszeniem tolerancji skóry na retinoidy.

Retinol – Praktyczne wyzwania

Stosując preparaty z retinolem, mierzymy się z dwoma wyzwaniami: podrażnieniem skóry oraz utrzymaniem stabilnej, biodostępnej cząsteczki. Podrażnienie skóry jest efektem kwasopodobnego działania na histologię naskórka. Zwiększona szybkość odnowy komórkowej i złuszczanie oznacza ścieńczenie warstwy rogowej. Ponadto po nałożeniu preparatu z retinolem skóra reaguje uwalnianiem cytokin prozapalnych, które mogą wywoływać swędzenie, pieczenie czy zaczerwienienie. W wyniku tych zmian dochodzi do zwiększonego odwodnienia i uwrażliwienia skóry. Dlatego dobrze jest zastosować w pielęgnacji domowej nieco bogatszy preparat nawilżający, wzbogacony składnikami łagodzącymi, który skompensuje utratę wody i złagodzi dyskomfort skóry. Stopniowe budowanie receptorów retinoidowych również pomoże normalizować aktywność oraz kontrolować podrażnienie. Na rynku istnieją produkty pozwalające na systematyczne zwiększanie dawki w miarę stosowania preparatu. W przypadku wystąpienia reakcji niepożądanych możemy także zredukować częstotliwość aplikacji. Niektóre formuły preparatów zawierają pochodne retinolu, które skóra stopniowo przekształca w kwas retinowy. Powoduje to łagodne uwalnianie tej aktywnej substancji w czasie, co jest optymalnym rozwiązaniem dla osób dojrzałych. Dodatkowo stosuje się składniki, takie jak alkohol cetylowy, który jest nowym wzmacniaczem retinolu, albo dodaje się do formuły naturalne oleje roślinne, poprawiające kondycję bariery ochronnej skóry w trakcie kuracji retinolem.

Drugie wyzwanie istotne dla efektywności kuracji to zachowanie stabilnej, biodostępnej formy retinolu. Aby zapewnić stabilność, producenci stosują m.in. proces mikrokapsulacji. Dzięki temu  retinol nie ulega degradacji w kontakcie z innymi składnikami bazy, a jego wydzielanie jest kontrolowane i pozwala penetrować głęboko w skórę, utrzymując deklarowane stężenie tej substancji aktywnej. Znajomość mechnizmu działania retinolu jako jednej z najbardziej popularnych pochodnych witaminy A pozwoli dobrać odpowiedni, bezpieczny i skuteczny preprat do każdego rodzaju cery. Istotne jest przy tym stężenie, czas trwania terapii, ale także wiek i stan skóry klientki.