Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest hiperkeratoza?

• Jakie rozróżniamy typy hiperkeratoz?

• Czy odcisk to także rodzaj hiperkeratozy?

Czym jest hiperkeratoza?

Hiperkeratoza (łac. hyperkeratosis) to nadmierne oraz przyśpieszone namnażanie komórek w warstwie podstawnej naskórka, a następnie ich rogowacenie i gromadzenie w warstwie rogowej. Hiperkeratoza jest reakcją obronną na działanie czynników drażniących.

Przyczyn nadmiernego rogowacenia naskórka w obrębie stóp jest wiele, jednak najczęściej wywołują je:                   

‒ deformacje kostne (np. płaskostopie poprzeczne, Hallux valgus, Hallux rigidus, palce młotkowate),  

‒ nadmierny ucisk (spowodowany deformacjami kostnymi w obrębie stopy),     

‒ tarcie (podczas frezowania skóry),           

‒ skaleczenia,                                                           

‒ temperatura (oparzenia lub odmrożenia),                                                          

‒ czynniki chemiczne (np. kwas salicylowy, mocznik w stęż. >15 proc., kwas mlekowy).      

Pozostałe czynniki, które powodują tworzenie się hiperkeratoz – nierzadko związane z powyższymi, to:                                                                                                                     

‒ choroby (cukrzyca, RZS, choroby układu krążenia, zaburzenia pracy wątroby i nerek, grzybica),

‒ zaburzenia gospodarki hormonalnej,                                                                  

‒ alergie,       

‒ suchość skóry,                                

‒ nadwaga,                                                               

‒ nadmierna potliwość,                                                                                                      

‒‒ niedobór witamin A i D,

‒ wady postawy oraz nieprawidłowo dobrane obuwie,                                                     

‒ nieprawidłowa pielęgnacja skóry stóp (zbyt częste usuwanie zrogowaciałego naskórka).

Hiperkeratozy mogą towarzyszyć genodermatozom (choroby skóry uwarunkowane genetycznie), takim jak np.: łuszczyca, rogowiec dłoni i stóp, choroba rybiej łuski, atopowe zapalenie skóry.      

TYPY HIPERKERATOZ

Wyróżniamy następujące typy hiperkeratoz:                                                                     

‒ odciski,                                                                              

‒ modzele,                                                                

‒ pękające pięty,

‒ infekcje grzybicze i bakteryjne.     

W tym artykule szczególną uwagę poświęcę odciskom oraz modzelom. Zmiany te są codziennie spotykane w gabinetach specjalistycznej pielęgnacji stóp.

ODCISK Clavus

Odcisk to ognisko odgraniczonej hiperkeratozy, tworzącej się na skutek nieciągłego, ale przewlekłego punktowego ucisku na mały obszar skóry.

Zmiany te mają charakterystyczny żółtawy kolor i okrągły kształt, najczęściej są delikatnie wypukłe. Ich średnica waha się między 1 mm a 20 mm. Głównym elementem odróżniającym odcisk od modzela jest centralny rogowy czop, tzw. rdzeń. Trzpień odcisku często sięga głęboko, nawet do okolic okostnej, przez co drażni zakończenia nerwowe powodując dotkliwy ból. Odciskom może towarzyszyć zaczerwienienie skóry, zlokalizowane dookoła zmiany.

Leczenie

Po rozpoznaniu zmiany w gabinecie specjalistycznej pielęgnacji stóp usuwamy odcisk za pomocą odpowiednich narzędzi, frezów i preparatów. Niestety większość odcisków spowodowanych deformacjami stopy (np. palec młotkowaty) ma charakter nawrotowy, dlatego niezbędna w takim przypadku jest konsultacja ortopedyczna. Niezwykle ważne jest stosowanie się klienta do zaleceń specjalisty, dotyczących pielęgnacji domowej oraz zachowanie przy tym systematyczności i dyscypliny. Przy tego typu schorzeniach, wraz ze specjalistyczną pielęgnacją stóp w gabinecie, pomocne mogą być również ortezy, odpowiednio dobrane obuwie, odciążenie bolesnych miejsc czy dobór indywidualnych wkładek korygujących deformację stopy.

Foto 1, Foto 2 – Odcisk podpaznokciowy

Foto 3, Foto 4 – Odcisk na wewnętrznej bocznej powierzchni palca

Foto 5, Foto 6 – Odcisk na wewnętrznej bocznej powierzchni palca

Foto 7, Foto 8 – Odcisk na zewnętrznej bocznej powierzchni palca

Foto 9, Foto 10 ‒ Odcisk na zewnętrznej bocznej powierzchni palca

MODZEL Callus

To powszechna zmiana skórna o charakterze lokalnym, wyraźnie odgraniczona od zdrowej tkanki. Charakteryzuje się kolistym lub owalnym kształtem i żółtym zabarwieniem. Jest to skupisko nadmiernego rogowacenia naskórka, najczęściej na skutek powtarzającego się ucisku spowodowango noszeniem nieodpowiedniego obuwia oraz zmianami w budowie stopy (np. płaskostopie poprzeczne).

W różnicowaniu modzeli należy brać pod uwagę rogowce o charakterze punktowym oraz odciski. Modzele są umiejscowione najczęściej na podeszwie stopy (w okolicy przodostopia, pod paluchem oraz na krawędzi pięt). Klienci gabinetów podologicznych, u których stwierdzono obecność modzeli, skarżą się na ból oraz nieprzyjemne pieczenie w tej okolicy. Modzele najczęściej powstają w kilku miejscach na podeszwie stopy.

Jak pozbyć się modzeli?

Modzele w gabinecie podologicznym usuwamy za pomocą skalpela, następnie wygładzamy miejsce używając frezarki. Przy tego typu zmianach nie należy używać wyłącznie frezarki. Zmiany odnawiają się wtedy dużo szybciej i rogowacenie naskórka jest intensywniejsze.

Modzele wymagają regularnego usuwania, regularność ta zależy od przyczyny tworzenia się hiperkeratoz. Niezwykle ważne jest stosowanie się klienta do zaleceń podologa dotyczących pielęgnacji domowej oraz zachowanie przy tym systematyczności i dyscypliny.

Przy tego typu schorzeniach, wraz ze specjalistyczną pielęgnacją w gabinecie podologicznym, pomocne mogą być również ortezy, odpowiednio dobrane obuwie, odciążenie bolesnych miejsc czy dobór indywidualnych wkładek korygujących deformację stopy.

Foto 13 – Modzele, które towarzyszą deformacjom kostnym

Foto 14 – Modzel, który powstał z powodu nadmiernego ścierania naskórka oraz złej pielęgnacji domowej