Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym są psychodermatozy i co musi wiedzieć o nich kosmetolog?

• Czy stan emocjonalny może mieć wpływ na zaostrzenie objawów trądziku?

• W jaki sposób nasz system immunologiczny reaguje na przewlekły stres?

• Czym jest model nerwowo-immunologiczno-skórno-endokrynologiczny?

Co warto jeszcze wiedzieć? | W czerwcowym wydaniu magazynu „Beauty Forum” można przeczytać między innymi o tym, jakie choroby skóry mają w swojej patogenezie aspekt psychologiczny. Psychodermatozy, czyli problemy skórne, których źródło może tkwić w naszej głowie, to bardzo ważny element współczesnej dermatologii. Kosmetolog powinien zwrócić na nie szczególną uwagę podczas swojej pracy zawodowej.

Trądzik jako psychodermatoza

Trądzik pospolity to dermatoza, w której zły stan emocjonalny i stres mogą u osób predysponowanych być czynnikiem wywołującym chorobę lub powodującym jej nawrót. Nasz stan umysłu może też wpływać na efekty stosowanych terapii oraz zaostrzać przebieg choroby. Ten, kto kiedykolwiek doświadczył problemu trądziku, wie jak negatywnie na tę chorobę oddziałują sytuacje stresowe. Nadal jednak wyjaśnienie rzeczywistych podstaw  zjawiska wcale nie jest proste.

Stres a organizm ludzkim

Każdy z nas wie, jak czujemy się w trakcie sytuacji stresujących. Należy natomiast pamiętać, że stres jest wbrew pozorom mechanizmem bardzo potrzebnym i warunkującym przetrwanie naszego gatunku. Należy jednak zwrócić uwagę, aby nie miał on wymiaru stresu przewlekłego, który pociąga za sobą skutki zdrowotne, emocjonalne i behawioralne. Co ważne, to sam człowiek decyduje, czy stres będzie miał wyraz fizjologiczny czy patologiczny. Jeden z badaczy zjawiska stresu psychologicznego Hans Selye zdefiniował stres jako „nieswoistą reakcję organizmu na wymagającą sytuację”. Stres uaktywnia wiele mechanizmów biologicznych, pośród których interakcje zachodzące na osi LHPA (układ limbiczny-podwzgórze-przysadka-nadnercza) wydają się mieć kluczowe znaczenie w początkowej fazie reakcji stresowej. Odczyn stresowy indukuje wydzielanie licznych hormonów i neuroprzekaźników oraz aktywację autonomicznego układu nerwowego (niezależnego od naszej woli). Bardzo duże znacznie ma odpowiedź układu immunologicznego na stres przewlekły, objawiająca się wzrostem syntezy cytokin prozapalnych. Zwiększona aktywność gruczołów łojowych prowadząca do nadprodukcji  sebum to efekty tych reakcji, szczególnie odczuwalne dla skóry dotkniętej trądzikiem.

Oś negatywnych emocji

Model nerwowo-immunologiczno-skórno-endokrynologiczny w pewnym stopniu podejmuje się wyjaśnienia wpływu stresu na skórę problematyczną. W przebiegu trądziku obserwujemy przede wszystkim nasilenie zmian zapalnych i zwiększenie ich ilości pod wpływem stresu. Z drugiej strony wiadomo, że zły stan skóry, jaki obserwujemy w przebiegu trądziku, może być przyczyną stresu psychicznego (schemat 1). U osób zmagającym się z trądzikiem obserwujemy obniżenie samooceny, poczucie lęku społecznego, depresję, w skrajnych przypadkach nawet fobię. Według współczynnika Griesemera, dermatologa i psychiatry, który przeanalizował wiele historii chorób dermatologicznych pod względem wpływu emocji na wystąpienie problemów skórnych, trądzik pospolity oceniono na 55 w skali 0-100. Dla porównania opryszczkę wargową oceniono na 36, atopowe zapalenie skóry na 70, trądzik różowaty na 84, świąd skóry aż na 86. Nadmierne pocenie się osiągnęło według współczynnika Griesemera najwyższą wartość 100.

Schemat 1. Koncepcja związku przewlekłego stresu z trądzikiem pospolitym u osób predysponowanych. Model nerwowo-immunologiczno-skórno-endokrynologiczny. Opracowanie własne.

Czy kosmetolog może wpłynąć na oś negatywnych emocji?

Bardzo ważnym czynnikiem decydującym o tym, jak negatywny czynnik psychogenny finalnie wpłynie na nasz ustrój, jest osobnicza podatność na stres, umiejętność radzenia sobie z negatywnymi emocjami oraz wsparcie społeczne. O ile z pierwszą cechą się rodzimy, to sposobów radzenia sobie ze stresem możemy się nauczyć. I tutaj do głosu może dochodzić kosmetolog, który powinien patrzeć na klienta całościowo, uwzględniając obok stosowanej diety, leków i chorób współistniejących także jego stan emocjonalny. Techniki relaksacyjne, aromaterapia, muzykoterapia i zwykła rozmowa z klientem to elementy, dzięki którym gabinet kosmetyczny staje się miejscem zwolnienia tempa życia i odsunięcia od siebie negatywnych emocji. W cięższych przypadkach, szczególnie gdy pomimo współpracy z dermatologiem nie zauważamy efektów terapeutycznych, warto zasugerować wizytę u odpowiedniego specjalisty psychologa.

Trądzik pospolity jest dermatozą zapalną o wieloczynnikowej etiologii. Nadreaktywność gruczołów łojowych, sprzężona z nadmiernym namnażaniem beztlenowych bakterii Propionibacterium acnes, to główne przyczyny powstawania trądziku. Stres psychiczny może oddziaływać na rozwój, przebieg i efekty terapeutyczne choroby. Zwiększona aktywność gruczołów łojowych prowadząca do nadprodukcji sebum to efekty przewlekłego stresu, szczególnie niekorzystne dla skóry trądzikowej.Literatura dostępna u autorki.