Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie wyróżniamy wady wrodzone?

• Jakie wyróżniamy wady nabyte?

• Jaka jest charakterystyka wad wrodzonych i nabytych?

Wrodzone i nabyte wady budowy stopy ‒ W gabinetach zajmujących się specjalistyczną pielęgnacją stóp codziennie spotykamy się z występowaniem w budowie stóp wad, które są bezpośrednią przyczyną powstawania różnych bolesnych dolegliwości. W poniższym artykule dokładnie przyjrzymy się rodzajom tych wad. Wady w budowie stóp ujawniają się w różnych okresach życia i mają różnorodne podłoże. Wady wrodzone pojawiają się już w życiu płodowym, natomiast wady nabyte mogą powstawać przez całe życie w wyniku wad postawy, chorób czy urazów. Często bóle spowodowane zmianami kostnymi występują w przebiegu chorób reumatycznych, dny moczanowej, cukrzycy lub łuszczycy. Bezpośrednią przyczyną tych zmian są dysfunkcje mięśniowo-nerwowe i zmiany niedokrwienne.

WADY WRODZONE

Wady wrodzone, pojawiające się w życiu płodowym, dotyczące nieprawidłowości w rozwoju układu mięśniowo-szkieletowego znajdują się na drugim miejscu pod względem występowania, po wadach układu sercowo-naczyniowego. Najczęściej występujące wrodzone zniekształcenia kostne to: ‒ Stopa końsko-szpotawa pes equino-varus – nieprawidłowo wykształcony staw skokowy i stawy śródstopia, tkanki miękkie (mięśnie, ścięgna, więzadła) nie są prawidłowo rozwinięte. Zewnętrzna krawędź stopy jest zaokrąglona i wypukła, a wewnętrzna część stopy jest skrócona i uniesiona. Wada częściej dotyczy chłopców; ‒ Przywiedzione płaskostopie pes adductus – odchylenie przodostopia w kierunku przyśrodkowym w stosunku do tyłostopia (szpotawe ustawienie). Brzeg boczny stopy jest wypukły, a brzeg przyśrodkowy wklęsły, wada występuje w okresie niemowlęcym; ‒ Stopa piętowa pes calcaneus – skrajne grzbietowe zgięcie stopy w stawie skokowym (stopa oparta na pięcie). Zgięcie podeszwowe jest ograniczone; ‒ Stopa wydrążona pes cavus – nadmiernie uniesione sklepienie podłużne przy jednoczesnym spłaszczeniu łuku poprzecznego. Forma zaawansowana może powodować trudności w poruszaniu się; ‒ Stopa płaska pes planus – trwałe ustawienie kości skokowej w zgięciu podeszwowym, zniesienie sklepienia podłużnego, końskie ustawienie stępu i grzbietowe, odwiedzione ustawienie przodostopia. Wada powoduje trudności w chodzeniu.

Wady w budowie stóp ujawniają się w różnych okresach życia i mają różnorodne podłoże. Wady wrodzone pojawiają się już w życiu płodowym, natomiast wady nabyte mogą powstawać przez całe życie w wyniku wad postawy, chorób czy urazów.

WADY NABYTE

Wady nabyte występują częściej niż wady wrodzone i oprócz struktur kostnych dotyczą również struktur więzadłowo-powięziowych. W gabinetach najczęściej mamy do czynienia z wadami nabytymi, takimi jak: ‒ Płaskostopie poprzeczne pes transverso-planus – obniżenie lub odwrócenie przedniego łuku stopy w okolicy II, III i IV kości śródstopia, co doprowadza do zauważalnego poszerzenia przodostopia; ‒ Płaskostopie podłużne – obniżenie łuku przyśrodkowego. To bardzo często występująca wada, która spowodowana jest noszeniem nieprawidłowego obuwia i chodzeniem po twardym podłożu. Stopę płasko-koślawą z utrwaloną pronacją ma 80 proc. populacji, natomiast tylko u 10 proc. mamy do czynienia z prawidłowym wysklepieniem. Kolejne 10 proc. populacji ma inne zaburzenia, takie jak np. stopa wydrążona. W kontekście tej wady niezwykle ważne jest przypomnienie, że ostateczne kostnienie stóp zachodzi do 18. roku życia, wcześniej, w okresie przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, stopy kształtują się najbardziej intensywnie. Aby nie dopuścić do wykształcenia tej wady konieczna jest ocena prawidłowego wysklepienia stopy. Badanie wykonuje się za pomocą najbardziej popularnej metody diagnostycznej – plantokonturografii; ‒ Paluch koślawy hallux valgus – zmiana częściej występująca u kobiet. Powstaniu tej deformacji sprzyjają takie czynniki, jak predyspozycje związane z płcią, uwarunkowania genetyczne oraz hormonalne, otyłość i nieodpowiednio dobrane obuwie (buty na obcasach). Dochodzi do charakterystycznego uwypuklenia głowy pierwszej kości śródstopia od strony przyśrodkowej. Zaniedbanie prowadzi do powstawania większych deformacji oraz zniekształcenia pozostałych palców; ‒ Paluch sztywny hallux rigidus – zmiana najczęściej występuje u mężczyzn. Jest to zwyrodnienie stawu śródstopno-paliczkowego, którego przyczyną jest uraz lub długotrwałe przeciążanie stawu. Początkowo występuje ból, obrzęk i ograniczona ruchomość w stawie, natomiast z czasem w stanach przewlekłych dochodzi do usztywnienia stawu; ‒ Palce młotkowate digiti mallei – dotyczy głównie II palca, ale może również obejmować palce III i IV. Często występuje z koślawością paluchów oraz ze stopą poprzecznie płaską. Deformacja polega na przykurczu ścięgna zginacza palca. Wpływ na tworzenie się tej patologii ma również noszenie nieprawidłowego obuwia – obcasy, za małe i zbyt ciasne buty. Na grzbiecie i opuszce zdeformowanego palca tworzą się bolesne zrogowacenia; ‒ Palec nakładający się – palec nachodzi na palec sąsiadujący, powodując powstawanie bolesnych odcisków; ‒ Ostroga piętowa calcar calcanei – występuje głównie u osób otyłych, wykonujących pracę w pozycji stojącej lub intensywnie uprawiających sport. Występują zmiany zapalno-zwyrodnieniowe przyczepu rozcięgna podeszwowego do kości piętowej, jest to reakcja na długotrwałe przeciążenie. Do wystąpienia tego schorzenia może przyczynić się uraz okolic pięty. Długotrwały stan zapalny oraz zwyrodnienie okolic wyrostka przyśrodkowego guza piętowego są przyczyną powstania narośli kostnej. Wraz ze zmianą pojawia się ból w okolicach pięty, który utrudnia chodzenie.

W gabinecie specjalistycznej pielęgnacji stóp możemy walczyć ze skutkami deformacji wrodzonych oraz nabytych. Należy jednak pamiętać, że w tych przypadkach dopiero kompleksowe działanie wraz z innymi specjalistami, m.in. lekarzem ortopedą, fizjoterapeutą, przyniesie oczekiwane efekty i znacznie poprawi komfort życia klienta.