Z tego artykułu dowiesz się:

• o nowych odkryciach dot. warstwy rogowejskóry stóp,
• jak nowe odkrycia wpływają na pielęgnację,
• o znaczeniu diety i suplementacji.

Skóra stóp jest niezwykle złożoną strukturą, która pełni kluczową rolę w ochronie organizmu przed urazami mechanicznymi, infekcjami i utratą wilgoci. Jednak w ostatnich latach pojawiły się nowe odkrycia, które zmieniają nasze dotychczasowe rozumienie budowy i funkcji tej części ciała. Jednym z najważniejszych postulatów jest to, że warstwa rogowa naskórka, tradycyjnie uznawana za martwą, w rzeczywistości jest w dużej mierze żywa, co ma istotne konsekwencje dla terapii skórnych i pielęgnacji stóp.

Warstwa rogowa: Rewolucyjna zmiana w rozumieniu jej roli

Do niedawna warstwa rogowa naskórka (stratum corneum) była opisywana jako martwa warstwa komórek, w której keratynocyty utraciły jądra komórkowe, stając się zdegradowanymi, pozbawionymi funkcji komórkami, których zadaniem było jedynie tworzenie bariery ochronnej. Zgodnie z tradycyjnym modelem, te komórki były uznawane za martwe, stanowiąc “wielką tarczę” przeciwko uszkodzeniom mechanicznym, drobnoustrojom i utracie wody. Jednak najnowsze badania wskazują na istotne zmiany w tym podejściu.

W wyniku badań klinicznych i mikroskopowych przeprowadzonych w ostatnich latach, odkryto, że warstwa rogowa jest znacznie bardziej dynamiczna i aktywna niż dotychczas sądzono. Zawiera żywe komórki, które nie tylko pełnią funkcje ochronne, ale także wykazują aktywność metaboliczną, a ich cykl życia nie kończy się w momencie osiągnięcia powierzchni skóry.

Nowe odkrycia wskazują, że w warstwie rogowej naskórka stóp zachodzą zjawiska, które wcześniej przypisywano głównie głębszym warstwom skóry. Komórki warstwy rogowej, choć pozbawione jąder, zachowują metabolizm i mogą uczestniczyć w procesach takich jak transport substancji chemicznych, sygnalizacja komórkowa, a także odpowiedź na stres oksydacyjny i inne czynniki zewnętrzne. Co więcej, niektóre badania sugerują, że w tej warstwie zachodzą procesy regeneracyjne, które pomagają w utrzymaniu integralności skóry w odpowiedzi na uszkodzenia mechaniczne.

Przykład badań klinicznych

W 2023 roku przeprowadzono badanie na grupie ochotników, które miało na celu zrozumienie mechanizmów regeneracji warstwy rogowej skóry stóp. Naukowcy wykorzystali nowoczesne technologie obrazowania, takie jak mikroskopia elektronowa, aby dokładnie przyjrzeć się strukturalnym i funkcjonalnym cechom komórek warstwy rogowej. Wyniki pokazały, że chociaż keratynocyty w tej warstwie są “martwe” w tradycyjnym sensie (pozbawione jąder), nadal zachowują zdolność do reakcji na bodźce zewnętrzne, co może mieć istotne znaczenie w kontekście ochrony przed infekcjami i regeneracji skóry po urazach.

Znaczenie dla pielęgnacji stóp

Nowe zrozumienie warstwy rogowej jako struktury żywej zmienia podejście do pielęgnacji skóry stóp. Dotychczasowe metody pielęgnacji koncentrowały się na usuwaniu martwego naskórka, w tym na stosowaniu peelingów i kremów złuszczających. Teraz, mając na uwadze, że komórki warstwy rogowej mają aktywność metaboliczną, można opracować bardziej zrównoważoną pielęgnację, która wspiera ich naturalne procesy regeneracyjne.

Nowsze badania nad regeneracją naskórka wykazały, że procesy naprawcze zachodzą w warstwie rogowej w odpowiedzi na uszkodzenia skóry. Badania te często obejmują modelowanie skóry w warunkach laboratoryjnych, co pozwala na obserwację aktywności komórek, które tradycyjnie uznawano za martwe. Badania opublikowane w czasopiśmie „Journal of Investigative Dermatology” wykazały, że w odpowiedzi na uszkodzenie skóry, komórki warstwy rogowej mogą uczestniczyć w procesie regeneracji poprzez aktywację odpowiednich mechanizmów naprawy DNA i syntezę białek ochronnych. W badaniach przeprowadzonych przez grupy z Uniwersytetu Harvardzkiego naukowcy odkryli, że warstwa rogowa wciąż uczestniczy w mechanizmach odpowiedzi immunologicznej. Na przykład, wykazano, że komórki w tej warstwie są zdolne do wykrywania patogenów i inicjowania odpowiedzi zapalnej, co zmienia tradycyjne postrzeganie jej jako tylko pasywną barierę.

Jakich błędów nie popełniać?

Lipidowe komponenty warstwy rogowej, takie jak ceramidy, cholesterole i kwasy tłuszczowe, odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu integralności bariery skórnej. Badania nad strukturą lipidów skóry, przeprowadzone m.in. w ramach prac zespołów z Uniwersytetu w Heidelbergu, pokazują, że komórki warstwy rogowej wciąż pełnią aktywną rolę w ich syntezowaniu oraz w kontrolowaniu ich układu, co wpływa na funkcję ochronną skóry.

Idąc tym tropem łatwiej nam zrozumieć prawidłowe postępowanie w gabinecie podologicznym – stosując nowoczesne preparaty pielęgnacyjno-zabiegowe, maksymalnie ograniczamy konieczność mechanicznej pracy z naskórkiem. Niedopuszczalne jest nadmierne stosowanie narzędzi obrotowych, jak kapturek ścierny i szeroko niestety reklamowany dysk do opracowania skóry. Głównym zadaniem podologa jest wprowadzenie skóry w stan równowagi, zwłaszcza równowagi pH a tu konieczna jest praca nie tylko z samą skórą – nie bójmy się mówić o istocie żywienia i suplementacji. Probiotyki: szczepy dobrane do określone problemu skóry, przy założeniu, że nie mamy do czynienia z SIBO, SIFO. Kwasy OMEGA3 – zwłaszcza u kobiet u okresie okołomenopauzalnym, których brak widzimy na stopach w postaci przesuszenia i łuszczenia. Pamiętajmy, że w naszej diecie mamy sporo kwasów tłuszczowych omega 6, ale te w nadmiarze i braku równowagi z omega 3, będą działać prozapalnie.  Istotne, co wiemy od lat – poziom 25OHD powyżej 50ng/ml! W nowoczesnej pielęgnacji, zarówno w kosmetologii jak i w podologii interdyscyplinarna współpraca z dietetykiem klinicznym jest dziś wręcz musem. Zachęcam do pogłębiania wiedzy idącej w kierunku atraumatycznego opracowania skóry, to jest właściwy kierunek, jaki wskazują nam bez żadnych wątpliwości, badania kliniczne.