Integralność bariery ochronnej a uwrażliwienie skóry
| Autor: Kamila PirotSpis treści:
Skóra jest największym narządem ludzkiego ciała i heterogennym tworem, pełniącym rolę podstawowej bariery ochronnej zbudowanej z warstwy hydrolipidowej – interfejsu pomiędzy organizmem, a środowiskiem zewnętrznym. Na złożoną strukturę skóry składa się naskórek, skóra właściwa i tkanka podskórna. W naskórku istotny jest integralny płaszcz hydrolipidowy, który stanowi warstwę ochronną skóry. Składa się on z wydzieliny gruczołów łojowych oraz frakcji lipidowej wytwarzanej na drodze przemian metabolicznych przez keratynocyty. Nieprawidłowości w jego funkcjonowaniu mogą stwarzać warunki do przenikania drobnoustrojów, patogenów, substancji drażniących oraz alergizujących i sprzyjać tworzeniu się stanu zapalnego. W procesie keratynizacji, który zachodzi w warstwie ziarnistej, powstają ciałka Odlanda z lipidów. Te ciałka lamelarne odpowiadają za transport składników i prekursorów lipidowych oraz enzymów do produkcji ceramidów
i wolnych kwasów tłuszczowych. Dostarczają również treść lipidową: ceramidy, trójglicerydy i wolne kwasy tłuszczowe do przestrzeni komórkowej. Prawidłowe funkcjonowanie bariery uwarunkowane jest budową jej elementów składowych,
a mianowicie: keratyny, korneocytów i korneodesmosomów, a także sprawnym przebiegiem procesów metabolicznych.
Dlaczego zachowanie integralności bariery ochronnej jest tak ważne?
Płaszcz hydrolipidowy chroni skórę przed transepidermalną ucieczką wody z naskórka, zwiększa jej wchłanianie oraz reguluje przenikanie transdermalne. Dodatkowo utrzymuje stabilny, kwaśny odczyn pH na powierzchni warstwy rogowej. Wiele nieenzymatycznych białek i enzymów – proteaz, inhibitorów proteinaz oraz transglutaminaz bierze udział w procesie wytwarzania składników warstwy rogowej naskórka, korneocytów i lipidów międzykomórkowych. Wszelkie nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu mogą prowadzić do różnych dermatoz skórnych, a także dolegliwości w postaci suchości, ściągnięcia skóry, swędzenia, zaczerwienienia oraz podrażnienia. Często towarzyszy również nadwrażliwość, zmniejszona tolerancja na czynniki zewnętrzne czy łuszczenie się skóry. Powyższe dolegliwości świadczą o uwrażliwieniu skóry i zawsze są konsekwencją uszkodzonej bariery naskórkowej.
Czynniki przyczyniające się do uwrażliwienia skóry na skutek naruszenia integralności bariery ochronnej:
- Chronologiczne starzenie się skóry wiążące się z upływem czasu i z ,,przesuwaniem się wskazówek zegara biologicznego’’.
- Stosowanie preparatów oczyszczających o zasadowym pH, które zaburzają równowagę kwasowo-zasadową.
- Niezdrowy tryb życia, dieta uboga w składniki odżywcze i nienasycone kwasy tłuszczowe.
- Zbyt częste stosowanie retinoidów lub hydroksykwasów.
- Przewlekły stres, który podnosi poziom kortyzolu, w rezultacie opóźniając procesy regeneracyjne bariery.
- Kuracje dermatologiczne, terapie doustne i miejscowe izotretynoiną.
- Regularne korzystanie z zabiegów złuszczających lub naruszających ciągłość skóry.
- Zaburzenia w gospodarce metabolicznej i/lub hormonalnej.
- Obecność stanów zapalnych – inflammaging.
- Stres oksydacyjny.
- Zaburzona mikroflora jelitowa.
- Genetycznie sucha lub wrażliwa skóra.
- Specyficzna ekspozycja zewnętrzna: zanieczyszczenia chemiczne, radioaktywność, czynniki zakaźne, alergeny.
- Zmiany klimatyczne: temperatura, wilgotność, wahania ciśnienia atmosferycznego.
- Spożywanie alkoholu i palenie papierosów.
- Zaburzenia rytmu okołodobowego.
- Zanieczyszczenie środowiska.
- Częsta ekspozycja na promieniowanie UV i HEV.
Znając fizjologię skóry, w przypadku zaburzeń funkcji naturalnej bariery ochronnej należy sięgnąć po produkty zawierające trzy klasy lipidów zawartych w warstwie rogowej: ceramidy, kwasy tłuszczowe i cholesterol. Są to substancje, które posiadają zdolność upodabniania się składem do naturalnie występującego składu lipidowego skóry. Nie sposób nie wspomnieć również o emolientach oraz substancjach, które wykazują działanie przyspieszające epitelializację naskórka, a także o komponencie nawilżającym. Pielęgnacja powinna zawierać: humektanty (składniki NMF), powyżej wymienione substancje uzupełniające lipidy naskórkowe, fosfolipidy błon komórkowych oraz składniki łagodzące.
Do substancji o potwierdzonym działaniu należą:
- Skwalan
- Kwas poliglutaminowy
- Amylopektyny ryżowe
- Hydrolizowane proteiny z ryżu
- Niacynamid (w stężeniach od 3 do 5%)
- Wąkrota azjatycka
- Beta-glukan
- Glukonolakton
- Alantoina
- Pantenol
- Bisabolol
- Proteiny z owsa
- Kwas mlekowy
- Prebiotyki
- Probiotyki
- Arginina
- Olej: ze słonecznika, wiesiołka, arganowy, różany
- Masło shea
- Silikony
Odbudowa i dbałość o prawidłowe funkcjonowanie bariery hydrolipidowej wymaga zarówno czynności pielęgnacyjnych, jak
i tych związanych z prawidłowym stylem życia. Możemy też wywnioskować, że przywracanie funkcji barierowych wymaga holistycznego podejścia, które obejmuje: indywidualny plan pielęgnacji, rezygnację ze szkodliwych czynności i nawyków, regulację rytmu okołodobowego oraz dietę bogatą w produkty umożliwiające prawidłową syntezę niezbędnych lipidów.
W pielęgnacji okołozabiegowej oraz domowej należy skupić się na zwiększeniu poziomu nawilżenia, ograniczeniu transepidermalnej ucieczki wody, wyciszeniu stanu zapalnego, zadbaniu o prawidłowy mikrobiom, wyregulowaniu procesu keratynizacji, zabezpieczeniu skóry przy pomocy kosmetyków antipollution oraz zawierających filtry przeciwsłoneczne.
Może Cię zainteresować
Treści wybrane specjalnie z myślą o Tobie
