Z tego artykułu dowiesz się:

• o mechanizmach oddziaływania stresu na skórę,
• o psychicznych i emocjonalnych aspektach zdrowia skóry,
• o technikach redukcji stresu i ich wpływu na skórę.

Stres jest nieodłącznym elementem naszego codziennego życia, a jego negatywne skutki mogą prowadzić do wielu problemów dermatologicznych oraz psychologicznych. Skóra, jako największy organ naszego ciała, jest szczególnie narażona na działanie stresu. Może to powodować zaburzenia równowagi komórkowej, pogorszenie funkcji bariery ochronnej oraz poważne dysfunkcje.

Stres aktywuje oś podwzgórze – przysadka – nadnercza (HPA), co prowadzi do wzmożonej produkcji glikokortykoidów, z których najważniejszym jest kortyzol. Pełni on kluczową rolę w reakcjach organizmu na stres. Pod wpływem kortyzolu zwiększa się aktywność enzymu 11β-HSD1 w keratynocytach, przekształcając nieaktywny kortyzon w biologicznie aktywny kortyzol. Ten proces ma szerokie implikacje dla zdrowia skóry.

1. Degradacja kolagenu i elastyny – kortyzol zwiększa produkcję metaloproteinaz macierzy (MMPs), które rozkładają kolagen i elastynę, co prowadzi do utraty jędrności i elastyczności skóry oraz przyspiesza proces starzenia się⁽¹⁾.
2. Wpływ na barierę naskórkową – kortyzol negatywnie wpływa na różnicowanie keratynocytów, produkcję lipidów cementu międzykomórkowego i kwasu hialuronowego. To osłabia barierę naskórkową, zmniejsza nawodnienie warstwy rogowej i zwiększa przeznaskórkową utratę wody (TEWL), co może prowadzić do suchości skóry i zwiększonej jej wrażliwości^{(3), (4)}.
3. Zaburzenia immunologiczne – kortyzol może modulować odpowiedź immunologiczną skóry, co zwiększa jej podatność na infekcje i stany zapalne. Przewlekły stres i nadmiar kortyzolu prowadzą do długotrwałych stanów zapalnych, zaburzając zdolność skóry do regeneracji i prowadząc do problemów dermatologicznych, między innymi: łuszczycy, atopowego zapalenia skóry (egzema) czy trądziku^{(1), (4)}.
4. Uszkodzenia DNA komórek skóry przez kortyzol mogą powodować mutacje i zaburzenia funkcji komórkowych, przyczyniając się do rozwoju chorób skóry⁽⁶⁾_.

Najnowsze badania wykazały, że kortyzol można wykryć również w naskórku, co podkreśla jego lokalną produkcję i wpływ na skórę. W warunkach stresu enzym 11β-HSD1 w keratynocytach przekształca nieaktywny kortyzon w biologicznie aktywny kortyzol, który następnie uwalniany jest do przestrzeni międzykomórkowych w warstwie rogowej naskórka⁽⁶⁾_.

Pozostałe mechanizmy

Aktywacja układu nerwowego i uwalnianie katecholamin, takich jak adrenalina i noradrenalina, w odpowiedzi na stres może dodatkowo przyczyniać się do uszkodzeń DNA i immunosupresji w komórkach skóry. Utrzymujący się długotrwały stres prowadzi do przewlekłych stanów zapalnych, co zaburza zdolności regeneracyjne skóry i powoduje postępujące dysfunkcje dermatologiczne.

System renina-angiotensyna (RAS) jest aktywowany w odpowiedzi na stres przez sygnały z układu współczulnego i osi HPA. Proces ten prowadzi do zwiększonej produkcji cytokin i mediatorów zapalnych, co może wywoływać stres oksydacyjny i uszkadzać DNA komórek skóry^{(3), (4)}_.

W odpowiedzi na stres następuje aktywacja układu nerwowego i uwolnienie katecholamin (adrenaliny i noradrenaliny) z rdzenia nadnerczy. Owe krótkotrwale neuroprzekaźniki zwiększają tętno, częstość oddechów i ciśnienie krwi. Jednak długoterminowe podwyższenie ich poziomu może prowadzić do uszkodzeń DNA i immunosupresji w komórkach skóry. Aktywacja układu nerwowego przywspółczulnego wpływa z kolei na produkcję acetylocholiny, która aktywuje receptory nikotynowe i/lub muskarynowe w narządach docelowych, wpływając na immunomodulację skóry, co prowadzi do utraty swoistej odporności i podatności na infekcje⁽⁶⁾_.

Psyche i emocje

Związek między stanem skóry a zdrowiem psychicznym jest nierozerwalny i dwukierunkowy. Problemy skórne wynikające ze stresu wpływają na zdrowie psychiczne i jakość życia. Jednocześnie samopoczucie może wpływać na stan i kondycję skóry. Tworzy się tutaj błędne koło wzajemnych negatywnych reakcji pomiędzy stanem fizycznym a psychicznym organizmu. Jest to dynamiczny proces, w którym każdy element wzmacnia następny, tworząc trudną do przełamania pętlę. Uwalniane w wyniku stresu hormony i neuroprzekaźniki bezpośrednio przyczyniają się do zaburzenia funkcji skóry, pojawienia się lub zaostrzenia istniejących problemów dermatologicznych. Jako że wygląd skóry ma ogromny wpływ na samoocenę, wszelkie defekty skórne mogą negatywnie wpływać na jakość życia i ogólne samopoczucie.

Obniżenie nastroju i izolacja społeczna mogą zwiększyć poziom stresu psychicznego, co zamyka ten błędny cykl.

Stras na redukcji

Kluczowe dla utrzymania zdrowej skóry jest wobec tego zarządzanie stresem. Techniki relaksacyjne, takie jak: medytacja, głębokie oddychanie, joga czy mindfulness, mogą obniżać poziom stresu, a tym samym kortyzolu, wyciszając układ nerwowy. Regularna aktywność fizyczna, na przykład bieganie, pływanie czy spacery, zmniejsza poziom hormonu, usuwa toksyny i poprawia wygląd. Zdrowa dieta, bogata w antyoksydanty, witaminy i minerały, bez nadmiaru cukru i przetworzonej żywności, pomaga w obniżeniu kortyzolu i poprawie kondycji skóry.

Profesjonalne zabiegi pielęgnacyjne, takie jak masaże, aromaterapia i zabiegi na twarz, także redukują stres i poprawiają zdrowie skóry.

Zdrowa skóra gwarantuje lepszy wygląd i poczucie atrakcyjności. Profesjonalna opieka i spersonalizowane zabiegi gabinetowe, dbające kompleksowo o wygląd skóry, jak i samopoczucie klientów, to holistyczne podejście nowoczesnej kosmetologii.

Bibliografia:

1. Pondeljak N. & Lugović-Mihić L. (2020). Stress-induced Interaction of Skin Immune Cells, Hormones and Neurotransmitters. Clinical Therapeutics, 42(5), 757–770.
2. Maarouf M., Maarouf C.L., Yosipovitch G. & Shi V.Y. (2019). The Impact of Stress on Epidermal Barrier Function: An Evidence-based Review. The British Journal of Dermatology, 181(6), 1129–1137,
3. Choe S.J., Kim D., Kim E.J., Ahn J.S., Choi E.J., Son E.D., Lee T.R. & Choi E.H. (2018). Psychological Stress Deteriorates Skin Barrier Function by Activating 11β-Hydroxysteroid Dehydrogenase 1 and the HPA Axis. Scientific Reports, 8(1), 6334,
4. Garg A., Chren M.M., Sands L.P., Matsui M.S., Marenus K.D., Feingold K.R. & Elias P. M. (2001). Psychological Stress Perturbs Epidermal Permeability Barrier Homeostasis: Implications for the Pathogenesis of Stress-associated Skin Disorders. Archives of Dermatology, 137(1), 53–59.