Kolejność czynności higienicznych

Czynności związane z higieną powierzchni należy rozpoczynać od powierzchni, na których zanieczyszczenia nie są widoczne, kończąc na tych, na których skażenie biologiczne jest zauważalne. Zwykle dezynfekcję powierzchni prowadzi się rozpoczynając proces od powierzchni pionowych (ściany, kafelki, fronty mebli), a kończy na poziomych (blaty, stoliki, fotele). Najczęściej do dezynfekcji powierzchni dotykowych (dotykanych przez pacjenta lub personel) używa się środków dezynfekujących aplikowanych za pomocą spryskiwacza, spryskiwacza spieniającego lub w postaci ściereczki dezynfekującej. Do mycia i dezynfekcji podłóg stosuje się roztwory robocze przygotowane z koncentratów. Stężenie przygotowanego roztworu musi być zgodne z zaleceniami producenta środka i adekwatne do oczekiwanego spektrum działania.

Skuteczność i czas działania

Dezynfekcja powierzchni dużych i dotykowych powinna obejmować spektrum bakteriobójcze (B), drożdżakobójcze (Y) i wirusobójcze (V). Spektrum działania środka dezynfekcyjnego to jego skuteczność biobójcza w określonym stężeniu i czasie. Niezwykle istotne jest przestrzeganie czasu kontaktu środka dezynfekcyjnego z powierzchnią. Czas kontaktu wynosi zwykle od 1 do 15 min. Czas kontaktu to okres, jaki upłynie od momentu zetknięcia środka dezynfekcyjnego z powierzchnią po jego naniesieniu do osiągnięcia oczekiwanej skuteczności bójczej. Zwykle roztwory robocze środków dezynfekujących są przygotowywane bezpośrednio przed ich użyciem. Jeżeli producent preparatu pozwala na ich użytkowanie przez czas dłuższy niż jeden dzień roboczy, wówczas taki środek powinien być testowany za pomocą odpowiednich pasków.

W przypadku przygotowania roztworu na pojemniku z nim należy umieścić nazwę, datę przydatności i numer serii koncentratu, z którego został przygotowany, oraz podpis osoby przygotowującej roztwór.

Aby dobrać środek do dezynfekcji powierzchni, należy określić oczekiwane spektrum działania biobójczego w zależności od obszaru jego stosowania. Istotne jest także, aby uwzględnić jego bezpieczeństwo dla dezynfekowanych powierzchni oraz klienta. Jeśli środek do dezynfekcji ma również pełnić funkcję myjącą, należy wybrać taki, który zawiera odpowiednią kompozycję zawierającą detergenty. Istotne jest także uwzględnienie argumentu ekonomicznego (niskie stężenia) i bezpieczeństwa środowiskowego (składniki biodegradowalne).

Plan higieny powierzchni

Opracowanie planu higieny, czy­li opisanie wszystkich procedur w zakresie mycia i dezynfekcji po­wierzchni, musi obejmować:

• powierzchnie krytyczne (dotyka­ne przez personel lub pacjenta),
• powierzchnie duże.

Po zakończeniu zabiegu należy zde­zynfekować wszystkie powierzchnie kontaktujące się ze skórą pacjen­ta oraz te, które ulegają zanieczysz­czeniu np. podczas frezowania. Przyjmuje się, że 1,5 m² wokół fotela zabiegowego to powierzchnia ulega­jąca skażeniu i wymagająca czysz­czenia i dezynfekcji. Dezynfekcja powierzchni krytycznych (kontaktu­jących się ze skórą pacjenta i/lub skażonych) może być prowadzona przy użyciu preparatów w różnej po­staci:

• aerozol – służy do dezynfekcji po­wierzchni trudno dostępnych, np. pokręteł, łączeń materaca, zaka­marków,
• pianka – służy do dezynfekcji i mycia powierzchni małych, łatwo dostępnych, np. powierzchni sie­dziska fotela, blatów, stolików,
• chusteczka – służy do prze­cierania powierzchni łatwo dostępnych, w przypadku gdy wraz z dezynfek­cją istotne jest mechaniczne usunięcie zanieczysz­czeń, np. pyłu opadającego na fo­tel podologiczny, plam materiałów biologicznych. Chusteczki dezynfe­kujące mogą występować w posta­ci produktu gotowego do użycia lub mogą być nasączane płynnym środ­kiem dezynfekującym bezpośrednio przed użyciem.

Stosowanie środków do dezyn­fekcji powierzchni dużych wyma­ga przygotowania roztworu robo­czego z koncentratu lub tabletek. Rozcieńczenie środka do dezynfek­cji należy wykonać zgodnie z za­leceniami umieszczonymi na ety­kiecie preparatu. Stosując roztwór do dezynfekcji należy monitoro­wać wizualnie jego przejrzystość i w razie wątpliwości wymienić go na świeży. Dodawanie do roztwo­ru komponentów zapachowych lub myjących czy pielęgnujących po­wierzchnie może spowodować utra­tę właściwości bójczych, dlatego jest ono surowo zabronione.

Każdy plan higieny powinien uwzględniać podział na obszary: brudny i czysty.

• Obszar czysty w gabinecie podo­logicznym to taki, w którym ska­żenie materiałem pochodzącym od klienta jest mało prawdopo­dobne, np. rejestracja, korytarz, pomieszczenie biurowe, kuchnia.
• Obszar brudny to taki, w którym skażenie materiałem biologicz­nym jest wysoce prawdopodobne, np. gabinet zabiegowy, ciąg stery­lizacyjny, toaleta.

Strefa brudna wymaga wykonywa­nia procedury dezynfekcji bezpo­średnio po wizycie klienta. Strefa czysta wymaga dezynfekcji w okre­ślonych sytuacjach, np. w przypad­ku skażenia, oraz w indywidualnie ustalonych odstępach czasu, np. jeden raz dziennie.

W przypadku wystąpienia zanieczyszczenia biologicz­nego należy niezwłocznie przystąpić do jego dez­aktywacji i usunięcia. Osoba usuwająca pla­mę biologiczną zobo­wiązana jest do stosowania środków ochrony indywidualnej: nieprzema­kalnego fartucha ochronnego z dłu­gim rękawem, jednorazowej maski zakrywającej usta i nos, gogli lub przyłbicy ochronnej, jednorazowych rękawiczek. Należy przygotować środek dezynfekcyjny przeznaczony do powierzchni zanieczyszczonych organicznie. Konieczne jest stoso­wanie preparatów o szerokim spek­trum działania (B, Tbc, V, F, S).

Fartuch, rękawiczki i maskę oraz czyściwo stosowane do zebrania zdezaktywowanej plamy należy umieścić w worku na odpady me­dyczne – niebezpieczne (czerwo­ny worek). Ręce po zdjęciu rękawic należy zdezyn­fekować, a osłonę oczu poddać procesowi de­zynfekcji.

Zapobieganie zakaże­niom w gabinecie podo­logicznym to obowiązek każdego specjalisty – po­dologa. Należy pamiętać, że głównym celem two­rzenia planu higieny jest ogranicza­nie ryzyka zakażenia pacjenta oraz ekspozycji podologa. Stworzenie procedur nie jest jednak gwarancją bezpieczeństwa – kluczowe jest sto­sowanie ustalonych zasad w prak­tyce. Przestrzeganie pro­cedur higienicznych jest obowiązkiem każdego profesjonalisty świad­czącego usługi podolo­giczne.