Składniki pod lupą cz. 7 – Retinol i pochodne
Witamina A należy do retinoidów, czyli rodziny strukturalnie spokrewnionych cząsteczek. Z uwagi na to, że organizm ludzki nie jest w stanie wytwarzać tego związku, należy pozyskiwać go z diety w postaci preformowanej witaminy A lub karotenoidów prowitaminy A. Istnieje ponad 50 karotenoidów prowitaminy A, ale tylko β-karoten, α-karoten – struktura na slajdzie – oraz β-kryptoksantyna są obecne w znacznych ilościach w diecie człowieka. Przy czym ten ostatni jest w niej najobficiej reprezentowany.
Do retinoidów zaliczamy naturalne pochodne witaminy A, retinol i jego metabolity, a także formy syntetyczne, czyli leki.
Przyjrzyjmy się strukturze głównych retinoidów.
- Retinol jest alkoholem pierworzędowym. Występuje w tkankach zwierzęcych jako ester retinylu. Stanowi magazynową formę witaminy A.
- Retinal, czyli pochodna aldehydowa powstająca w wyniku utleniania retinolu; retinal i retinol wzajemnie się przekształcają.
- Kwas retinowy całkowicie trans – all trans retinoic acid – ATRA (tretynoina), czyli kwas powstający w wyniku utleniania retinalu, nie ulega redukcji w organizmie – nie jest źródłem retinolu i retinalu.
- Beta-karoten, czyli prowitamina A zawarta w żywności, może być oksydacyjnie i symetrycznie trawiony w jelicie do dwóch cząsteczek retinalu lub w mniejszym stopniu apo-karotenalu. Ta konwersja jest jednak nieskuteczna, aktywność beta-karotenu stanowi 1/12 aktywności retinolu.
Funkcje witaminy A
Witamina A pełni funkcje plejotropowe w organizmie, dzięki kilku biologicznie aktywnym formom.
